زمانی که آنا در سال ۲۰۱۵ برای اولین بار به سین‌جیانگ برنامه‌ریزی می‌کرد، دوستانش سرگشته شدند.
«آنها نتوانستند درک کنند چرا می‌خواهم به مکانی سفر کنم که آن زمان به‌عنوان یکی از خطرناک‌ترین مناطق چین شناخته می‌شد.»
یکی از دوستانش سفرت را لغو کرد و به‌طور ناگهانی ارتباط خود را در ویچت قطع کرد، این گفته ۳۵ ساله‌ی شهروند چینی است که نام واقعی‌اش را فاش نکرده.
«گفت والدینش اجازه ندادند به هیچ‌جایی نزدیک به سین‌جیانگ بروند و تمایلی به ادامه تعامل نداشتند.»
آنا به هر حال رفت و در ژوئن امسال بازگشت. اما او می‌گوید تمام‌چیز تغییر کرده است.
«سین‌جیانگ همان‌قدر که به یاد دارم زیبا بود، اما اکنون گردشگران بسیار زیادی، به‌ویژه در جاذبه‌های اصلی، حضور دارند.»
بالاخره پس از هفت سال با مادرم صحبت کردم
چهره‌ها از اردوگاه‌های بازداشت اویغورهای چین
سال‌ها سین‌جیانگ زیر حاکمیت پکن سرسختی می‌کرد؛ گاهی به خشونت تبدیل می‌شد که بسیاری از گردشگران داخلی چین را از این سرزمین دور نگه می‌داشت. سپس به‌دلیل بدترین اتهامات استبداد چین، مانند بازداشت بیش از یک میلیون مسلمین اویغور در «اردوگاه‌های بازآموزی» و ادعاهای سازمان ملل پیرامون جنایات علیه بشریت، به شهرت بدی دست یافت.
چین این اتهامات را رد می‌کند، اما این منطقه به‌طور عمده از دسترس رسانه‌ها و ناظران بین‌المللی دور است؛ در حالی که اویغورهای تبعید همچنان قصه‌های عزیزان ترسیده یا ناپدیدشان را بازگو می‌نمایند.
با این حال در سال‌های اخیر سین‌جیانگ به‌عنوان مقصد گردشگری ظاهر شده است — هم درون چین و به‌طور فزاینده‌ای در خارج از کشور. پکن میلیاردها دلار برای توسعه زیرساخت‌ها، تولید سریال‌های تلویزیونی در مناظر منحصربه‌فرد این منطقه سرمایه‌گذاری کرده و گاه از رسانه‌های خارجی در تورهای به‌دقت برنامه‌ریزی‌شده استقبال می‌کند.
سین‌جیانگ به‌صورت سیستماتیک به یک بهشت گردشگری تبدیل شده است؛ نه تنها زیبایی‌هایش را تبلیغ می‌کند، بلکه تجربه‌های بومی «قومی» که گروه‌های حقوق‌دانه می‌گویند در حال محو‌شان است، نیز به نمایش می‌گذارد.
سین‌جیانگ که در شمال‌غرب چین گسترده است، با هشت کشور مرز مشترک دارد. این سرزمین در امتداد جادهٔ ابریشم قرار دارد که قرن‌ها تجارت بین شرق و غرب را تقویت کرده و برخی شهرهای آن مملو از تاریخ‌اند. همچنین خانهٔ کوه‌های دوردست و سخت، دره‌های باشکوه، علفزارهای سرسبز و دریاچه‌های بکر است.
«مناظر فراتر از انتظاراتم بودند»، می‌گوید سون شنگ‌یاو، سیتی‌گانی که در مه ۲۰۲۴ به اینجا سفر کرده و آن را «نیوزیلند، سوئیس و مغولستان همه در یک مکان» توصیف می‌کند.
بر خلاف اکثر نقاط چین که اکثریت هان را دارا هستند، در سین‌جیانگ بیشتر مردم مسلمانان زبان‌دار ترکی هستند؛ اویغورها بزرگ‌ترین گروه قومی را تشکیل می‌دهند. تنش‌ها در طول دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ تشدید شد؛ ادعاهای اویغور درباره حاشیه‌نشینی توسط هان‌ها احساسات جدایی‌طلبانه و حملات خونی را برانگیخت که سرکوب پکن را تشدید کرد.
اما تحت رهبری شی جین‌پینگ، حزب کمونیست چین کنترل‌های بی‌سابقه‌ای اعمال کرده است که منجر به ادعاهای ادغام اجباری اویغورها در فرهنگ هان چین شد. در سفری در سپتامبر، او توسعه «آسف‌سازِ زمین» این منطقه را پرستید و خواستار «چین‌سازی مذهب» شد؛ تبدیل باورها به گونه‌ای که بازتاب فرهنگ و جامعه چین باشد.
در همین حال، سرمایه‌گذاری در این منطقه به‌سرعت در حال افزایش است. حدود ۲۰۰ هتل بین‌المللی، از جمله نام‌های برجسته‌ای چون هیلتون و ماریوت، یا در حال حاضر در سین‌جیانگ فعال‌اند یا برنامه‌ریزی برای گشایش دارند، طبق گزارشی از گروه حقوق بشر اویغور.
بر اساس اظهارات مقامات چینی، در سال ۲۰۲۴ این منطقه ۳۰۰ میلیون بازدید گردشگری داشته است که بیش از دو برابر تعداد بازدیدهای سال ۲۰۱۸ است. درآمد گردشگری از سین‌جیانگ در این بازه حدود ۴۰٪ افزایش یافته و به ۳۶۰ میلیارد یوان (۵۱ میلیارد دلار؛ ۳۹ میلیارد پوند) رسیده است. در شش ماههٔ اول امسال، حدود ۱۳۰ میلیون گردشگر به این منطقه سر زدند که حدود ۱۴۳ میلیارد یوان درآمد ایجاد کردند.
در حالی که گردشگری خارجی در حال رشد است، اما بیشترین تعداد بازدیدکنندگان، داخلی هستند.
پکن اکنون هدف جاه‌طلبانه‌ای دارد: بیش از ۴۰۰ میلیون بازدیدکننده در هر سال و درآمد گردشگری به‌ارزش ۱ تریلیون یوان تا سال ۲۰۳۰.
بعضی افراد هنوز از رفتن به آنجا می‌ترسند. آقای سون می‌گوید که برای جمع‌آوری دوستان برای یک سفر در مه ۲۰۲۴ زمان برد، چرا که بسیاری از آنها سین‌جیانگ را ناامن می‌دیدند. خود او، ۲۳ ساله، نیز اضطراب داشت، اما به‌محض ادامه سفر، این اضطراب‌ها از بین رفتند.
آنها سفر خود را از خیابان‌های شلوغ پایتخت منطقه، اورومچی، آغاز کردند. سپس به مدت هشت روز با یک راننده چینی در جاده‌ها سفر کردند و از میان کوه‌ها و استپ‌های سرسبز عبور کردند؛ این ماجرا آقای سون را شگفت‌زده کرد.
در سین‌جیانگ، معمول است که رانندگان و راهنمایان تور هان چینی باشند؛ این افراد حدود ۴۰٪ جمعیت منطقه را تشکیل می‌دهند. گروه آقای سون تعامل گسترده‌ای با اویغورهای محلی نداشت، اما تعداد کمی که توانستند گفت‌وگو کنند، «بسیار مهمان‌نواز» بودند، به گفته او.
از زمان بازگشت، آقای سون به‌نوعی مدافع سین‌جیانگ شده است؛ او می‌گوید این سرزمین به‌عنوان «خطرناک» و «پرتنش» سوء‌تفسیر شده است. «اگر بتوانم حتی یک نفر را تشویق کنم که بیشتر دربارهٔ سین‌جیانگ بیاموزد، در کاهش پیش‌داوری کمی مؤثر خواهم شد»، می‌گوید.
برای او، مناظر خیره‌کننده‌ای که به‌عنوان گردشگر تجربه کرده، به‌نظر می‌رسد فاصله زیادی از ادعاهای نگران‌کننده‌ای دارد که سین‌جیانگ را در سرفصل‌های جهانی قرار داده است. تمام آنچه او مشاهده کرد، شواهدی از نظارت شدید بر این سرزمین بود؛ ایستگاه‌های پلیس و دوربین‌های امنیتی به‌طور معمول دیده می‌شدند و گردشگران خارجی مجبور به اقامت در هتل‌های مشخص بودند.
اما آقای سون تحت تأثیر این موضوع نبود: «حضور سنگین پلیس وجود دارد، اما این به این معنی نیست که مشکلی بزرگ باشد.»
همه گردشگران قانع نیستند که آنچه می‌بینند، «سین‌جیانگ واقعی» باشد.
سن‌گاپوری ثنمولی سیلوادوری که در ماه مه به مدت ۱۰ روز با دوستانش به اینجا سفر کرد، می‌گوید: «من بسیار کنجکاو دربارهٔ فرهنگ اویغور بودم و می‌خواستم ببینم چگونه ممکن است متفاوت باشد. اما به‌طور قابل‌توجهی مایوس شدیم.»
او و دوستانش حجاب داشتند و به گفتهٔ او، فروشندگان غذاهای اویغوری به آنها نزدیک شدند و گفتند که «حاصل حسادت می‌کنیم چون می‌توانید آزادانه حجاب بپوشید… اما نتوانستیم گفت‌وگوهای عمیقی داشته باشیم». همچنین اجازهٔ بازدید از اکثر مساجد محلی به آنها داده نشد، افزود.
باز هم جذابیت برای بازدیدکنندگان خارجی بسیار قوی است. خود چین مقصدی بسیار محبوب به‌شمار می‌آید و سین‌جیانگ به‌عنوان گزینه‌ای «دست‌نخورده» و کمتر تجاری‌سازی‌شده ظاهر شده است.
تعداد فزاینده‌ای از گردشگران خارجی «با ذهنی باز و تمایل صادقانه برای دیدن و ارزیابی حقیقت به‌صورت خودمختار» به سمت سین‌جیانگ می‌آیند، همان‌طور که روزنامه دولتی چین، گلوبال تایمز، در ماه مه نوشت.
حزب همچنین به‌سرعت محتوای مرتبط با سین‌جیانگ را توسط تأثیرگذاران خارجی که با روایت دولت همخوانی دارد، ترویج می‌کند. از میان آنها ولاگر آلمانی Ken Abroad است که در یکی از ویدیوهایش گفت: «در سین‌جیانگ بیش از هر کشور اروپایی یا ایالات متحده، مساجد بیشتری دیده‌ام.»
اما دیگران دیدگاه متفاوتی دارند. نویسنده جاش سامرز که در دههٔ ۲۰۱۰ در سین‌جیانگ زندگی می‌کرد، به بی‌بی‌سی می‌گوید که شهر قدیمی کشگر «به‌طرز کامل تخریب شد، دوباره تصور و بازسازی شد به‌گونه‌ای که به‌هیچ‌وجه فرهنگ اویغور را نشان نمی‌دهد.»
بر اساس گزارشی از سازمان دیده‌بان حقوق بشر در سال ۲۰۲۴، صدها روستای سین‌جیانگ نام‌های خود را که مرتبط با دین، تاریخ یا فرهنگ اویغورها بود، بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۳ تغییر نام دادند. این گروه همچنین مقامات را متهم کرد که مساجد در سین‌جیانگ و سرتاسر چین را بسته، تخریب و به کارهای دیگری اختصاص داده‌اند تا تمرین اسلام را محدود کنند.
نقض جدی حقوق بشر نیز توسط سازمان‌های بین‌المللی دیگر، از جمله سازمان ملل، مستند شده است. گزارش‌های بی‌بی‌سی از سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ شواهدی مبنی بر وجود اردوگاه‌های بازداشت، اتهامات سوء‌استفاده جنسی و عقیم‌سازی اجباری ارائه دادند.
پکن، با این حال، تمام این ادعاها را رد می‌کند. در داخل کشور، حزب تصویر منطقه‌ای که پیش از این به‌عنوان سرزمینی مشکل‌دار شناخته می‌شد را بازسازی کرده تا گردشگران داخلی بیشتری جذب کند. به‌نظر می‌رسد این کار موفق است.
زمانی که آنا برای دومین بار به اینجا رفت، همراه مادرش بود که پس از تماشای سریال درام در استان کوهستانی آلتای شمالی، مشتاق بازدید شد. این سریال به‌نام «به شگفتی» توسط دولت تأمین مالی و در رسانه‌های دولتی ترویج شد.
آلتای در فضای اینترنت چین طرفداران زیادی دارد. «چه کسی تصور می‌کرد که من به باغ مخفی خدا در آلتای سر بزنم؟ در دریاچهٔ کاناس، سرانجام درک کردم که معنای بهشت بودن چیست. این مکانی است که عشق‌ورزی کوه‌ها، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و دریاها در یک قاب به‌هم می‌آمیزد»، یک نظر در ردنوت می‌خواند.
نظری دیگر می‌گوید: «در سحرگاه، از خانه مهمان‌خانه می‌بینم که گاوها در مزارع چرا می‌کنند. جنگل‌های روشن‌بیان طلایی در نور خورشید می‌درخشند و حتی هوا به‌نظر می‌رسد در عطر شیرینی پوشیده باشد – این زیبایی بی‌دردسر همان آلتایی است که همیشه آرزویش را داشته‌ام.»
آژانس‌های مسافرتی منطقه را «عجیب‌وغریب» و «مرموز» توصیف می‌کنند. به گفته‌ی یکی از این آژانس‌ها، The Wandering Lens، این سرزمین «ادغام جادویی طبیعت و فرهنگ» را ارائه می‌دهد که در هیچ‌جای دیگری در چین تجربه نمی‌شود. قیمت این تورها متغیر است؛ یک سفر ۱۰ روزه می‌تواند بین ۱٬۵۰۰ تا ۲٬۵۰۰ دلار آمریکا (۱٬۱۰۰ تا ۱٬۹۰۰ پوند) هزینه داشته باشد، به‌جز هزینه پرواز.
یک برنامهٔ معمول برای شمال شامل پارک ملی کاناس است؛ با بازدید از دریاچه‌های مرتفع و سواحل پنج‌رنگی معروف، و سفر به یک روستای اویغوری که در آن می‌توانید بر واگن‌ها سوار شوید و با یک خانواده اویغوری وقت بگذرانید.
در جنوب، ماجراجویی‌ها سرشارتر می‌شود؛ سفرها اغلب شامل رانندگی در صحرا، بازدید از دریاچه‌های گوناگون و بازدید از کشگر، شهری دو هزار ساله در جادهٔ ابریشم است.
بازدیدکنندگان برنامه‌های سفر خود را به‌صورت آنلاین به اشتراک می‌گذارند؛ شامل نقشه‌های مسیر رنگ‌کدگذاری شده و تصاویری از غذاهای اویغوری مانند خورشت تند، «مرغ بزرگ‌سینی»، سیخ‌های کبابی بره و شیر تخمیر شدهٔ اسب. برخی حتی از «اجرای ساعت‌ها طولانی» که شکوه جادهٔ ابریشم را بازآفرینی می‌کند، سخن می‌گویند.
اگر در شبکه‌های اجتماعی ردنوت و ویبو به‌دنبال سین‌جیانگ بگردید، همان‌طور که انتظار می‌رود، پست‌های تحسین‌برانگیز دربارهٔ زیبایی و معماری نمادین این سرزمین می‌بینید. هیچ اشاره‌ای به اتهاماتی که با این جذابیت ایده‌آل در تضاد است، وجود ندارد.
در این فصل، شبکه‌های اجتماعی چین مملو از عکس‌های جنگل‌های توس سین‌جیانگ هستند که در نور گرم پاییزی می‌درخشند.
حزب کمونیست می‌گوید «نسخهٔ خودش از فرهنگ اویغور را با به‌نمایش مردم اویغور به‌عنوان جاذبه‌های گردشگری می‌فروشد»، به گفته‌ی اویغور-آمریکایی ایرده کاشگری که در سال ۱۹۹۸ از این منطقه رفته است.
«آنها به جهان می‌گویند ما فقط مردمی رقصان، رنگارنگ هستیم که در شبکه‌های اجتماعی زیبا به‌نظر می‌رسیم».
خانم کاشگری، فعال اویغوری، که رشد محبوبیت شهر زادگاهش را از دوردست اقیانوس آرام مشاهده می‌کند، به گردشگران توصیه می‌کند که «مسائل جدی موجود در سین‌جیانگ را به‌دقت درک کنند».
«این جای من نیست که به مردم بگویم به اینجا نروند، اما آنها باید درک کنند که آنچه در آنجا تجربه می‌کنند، نسخه‌ای سفیدپوشیده از سین‌جیانگ است».
«در عین حال، افرادی مانند من به‌دلیل فعال بودن‌مان هرگز نمی‌توانند به اینجا بازگردند. این مکان بسیار خطرناک است… و با این وجود، چرا من نمی‌توانم برگردم؟ این سرزمین من است».
تصحیح ۲۱ نوامبر: طبق گزارش‌ها، سین‌جیانگ در سال ۲۰۲۴ ۳۰۰ میلیون بازدید گردشگری داشته است و نه ۳۰۰ میلیون بازدیدکننده، همان‌طور که مقاله پیش‌تر بیان کرده بود. عنوان و متن اصلاح گردید.
