گروههای ایتالیایی و سایر ملیتها ادعا میشود که به سربازان صرب پول پرداخت کردهاند تا در طول محاصره ساکنان سارایوو را هدف شلیک قرار دهند.
دادستانهای میلان تحقیقی را درباره ایتالیاییهایی آغاز کردهاند که ادعا میشود به اعضای ارتش صرب بوسنی پرداخت کردهاند تا برای سفر به سارایوو، شهروندان را در طول محاصرهٔ چهار سالهٔ دههٔ نود میلادی به قتل برسانند.
بیش از ۱۰٬۰۰۰ نفر بین سالهای ۱۹۹۲ و ۱۹۹۶ در سارایوو بهدلیل شلیکهای مداوم توپخانهای و تکتیراندازان کشته شدند؛ این محاصره که پس از اعلام استقلال بوسنی و هرزگوین از یوگسلاوی رخ داد، طولانیترین محاصرهٔ تاریخ مدرن بود.
تکتیراندازها شاید ترسناکترین عنصر زندگی تحت محاصره در سارایوو بودند؛ چرا که بهصورت تصادفی مردم را در خیابانها، از جمله کودکان، هدف میگرفتند، گویی در یک بازی ویدئویی یا سفاری بودند.
گروههای ایتالیایی و سایر ملیتها، که بهعنوان «گردشگران تکتیراندازی» شناخته میشوند، ادعا میشود پس از پرداخت مبالغ کلان به سربازانی که متعلق به ارتش رادووان کارادژیک، رهبر پیشین صرب بوسنی که در سال ۲۰۱۶ به جرم نسلکشی و سایر جنایات علیه بشریت محکوم شد، در قتلعام شرکت کردهاند تا برای لذت شخصی به جمعیت شلیک کنند.
سارایوو در یک حوضهٔ احاطهشده توسط کوهها واقع است که قطع ارتباط و حمله به آن را بهویژه آسان میکرد.
دادستانهای میلان به رهبری الکساندرو گوبی، تحقیقاتی را آغاز کردند که هدف آن شناسایی ایتالیاییهای درگیر در اتهام قتل عمد داوطلبانه، تشدید شده توسط ستم و انگیزههای فجیع بود.
تحقیق از یک شکایت قانونی که توسط ایزیو گاوازینی، نویسنده مقیم میلان، که شواهدی دربارهٔ ادعاها جمعآوری کرده بود، همراه با گزارشی که توسط بهنامینا کاریچ، شهردار پیشین سارایوو به دادستانها ارسال شد، آغاز شد.
گاوازینی گفت که ابتدا در دههٔ نود در مطبوعات ایتالیایی دربارهٔ ادعای «گردشگران تکتیرانداز» گزارشهایی خوانده بود، اما تا زمانی که مستند «سارایوو سافاری» به کارگردانی میرن زوپانیچ اسلوونیایی در سال ۲۰۲۲ را تماشا نکرد، تحقیقات عمیقتری انجام نداد.
در این مستند، یک سرباز صرب پیشین و یک پیمانکار ادعا کردند که گروههای غربی از تپههای اطراف سارایوو به جمعیت غیرنظامی شلیک میکردند. این ادعاها توسط کهنسربازان جنگی صرب بهصورت قاطع رد شدهاند.
«سارایوو سافاری نقطهٔ شروع بود»، گفت گاوازینی. «من مکاتبهای با کارگردان آغاز کردم و از آنجا تحقیق خود را گسترش دادم تا زمانی که مواد کافی جمعآوری کنم و به دادستانهای میلان ارائه دهم.»
گاوازینی ادعا کرد «ایتالیاییهای بسیار، بسیار، بسیار» در این ماجرا دخیل بودهاند، بدون ارائه عددی. «آلمانیها، فرانسویها، انگلیسیها … افرادی از تمام کشورهای غربی بودند که مبالغ کلانی پرداخت کردند تا به آنجا برده شوند و به غیرنظامیان شلیک کنند.»
گاوازینی افزود: «هیچ انگیزهٔ سیاسی یا مذهبی وجود نداشت. آنها افراد ثروتمندی بودند که برای تفریح و رضایت شخصی به آنجا میرفتند. ما از افرادی صحبت میکنیم که به اسلحه علاقه دارند و شاید به میدانهای تیراندازی یا سفاری در آفریقا میروند.»
او گفت که متهمین ایتالیایی در شهر شمالی تریسته ملاقات میکردند و به بلگراد سفر میکردند؛ از آنجا سربازان صرب بوسنی آنها را به تپههای سارایوو همراهی میکردند. «ترافیک گردشگران جنگیای بود که به آنجا میرفتند تا به مردم شلیک کنند»، او افزود. «من این را بیتوجهی نسبت به شر مینامم.»
گاوازینی گفت که برخی از افراد ایتالیایی متهم به مشارکت را شناسایی کرده است و انتظار میرود در هفتههای آینده توسط دادستانها بازجویی شوند.
احتمالاً شناختهشدهترین کشتهها بهدست تکتیراندازان بوِسکو برکیچ و ادمیرا اسمیچ بودند، زوجی که در فیلم «رومئو و ژولیت در سارایوو» مستند شدهاند و در سال ۱۹۹۳ هنگام عبور از پلی توسط تکتیرانداز کشته شدند. اجسادشان چند روز در منطقهٔ «هیچکس» بین مواضع بوسنی و صرب بوسنی باقی ماند. این تصاویر بهطور فراوان منتشر شد و نماد تصادفی بودن و بیانسانی جنگ گشت.
خیابان اصلی منتهی به سارایوو، بولوار مشا سلیموویچ، با نام «کوچهٔ تکتیراندازان» شناخته شد؛ زیرا بهطرز خطرناکی تبدیل شده بود که نمیتوان از آن اجتناب کرد، چرا که مسیر دسترسی به فرودگاه سارایوو بود. شیشههای تراموا و اتوبوسها شلیک شد و اطراف آن پر از تابلوهای هشدار تکتیراندازان بود.
نیکولا بریجیدا، وکیلی که به گاوازینی در تهیه پروندهاش کمک کرد، گفت: «شواهد جمعآوریشده پس از تحقیق طولانی [توسط گاوازینی] بهخوبی مستند است و میتواند به تحقیق جدی برای شناسایی عاملان منجر شود. همچنین گزارشی از شهردار پیشین سارایوو وجود دارد.»
