گروههایی از ایتالیا و سایر کشورها متهم شدهاند که به سربازان صرب پرداخت کردهاند تا در طول محاصره به ساکنان سارایوو شلیک کنند.
دادستانان میلان تحقیقاتی را درباره ایتالیاییهایی که بهادعا به اعضای ارتش صرب بوسنی برای سفر به سارایوو پول پرداخت کردند تا در طول محاصرهٔ چهارسالهٔ دههٔ ۱۹۹۰ میلادی شهروندان را بکشند، آغاز کردهاند.
بین سالهای ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۶، بیش از ۱۰٬۰۰۰ نفر در سارایوو توسط بمبارانهای مداوم و تیراندازیهای تکتیرانداز کشته شدند؛ این اتفاق در طول طولانیترین محاصرهٔ تاریخ مدرن پس از اعلام استقلال بوسنی و هرزگوین از یوگسلاوی رخ داد.
تکتیراندازها شاید ترسناکترین عنصر زندگی تحت محاصره در سارایوو بودهاند، زیرا بهصورت تصادفی افراد، از جمله کودکان، را در خیابانها هدف میگرفتند، گویی این کار شبیه یک بازی ویدئویی یا سفاری است.
گروههایی از ایتالیاییها و سایر ملیتها که به اصطلاح «توریستهای تکتیرانداز» نامیده میشوند، ادعا میشود پس از پرداخت مبالغ هنگفتی به سربازان تحت فرماندهی رادوان کارادژیک، رهبر پیشین صرب بوسنی که در سال ۲۰۱۶ به ارتکاب نسلکشی و سایر جنایات علیه بشریت محکوم شد، در این قتلعام مشارکت کردهاند؛ آنها به تپههای اطراف سارایوو منتقل شدند تا بهسرگرمی از جمعیت تیراندازی کنند.
سارایوو در درهای محصور بهدست کوهها قرار دارد که این ویژگی قطع ارتباط و حمله به آن را بهویژه آسان میساخت.
دادستانان میلان به رهبری آلساندرو گوبی، تحقیقی را برای شناسایی ایتالیاییهای درگیر به اتهام قتل عمدی تشدید شده توسط ستم و انگیزههای ناپاک آغاز کردند.
این تحقیق از شکایت قانونی ارائهشده توسط اِزیو گاوازنی، نویسنده مستقر در میلان که شواهدی درباره اتهامات جمعآوری کرده بود، و همچنین گزارشی که توسط بنجامینا کاریچ، شهردار پیشین سارایوو به دادستانان ارسال شد، سرچشمه گرفت.
گاوازنی گفت که نخستین بار در دههٔ ۱۹۹۰ در مطبوعات ایتالیایی به گزارشهای درباره ادعای توریستهای تکتیرانداز دست یافته بود، اما تا زمانی که مستند «سارایوو سفاری» به کارگردانی میران زوپانیچ اسلوونیایی در سال ۲۰۲۲ را تماشا کرد، تحقیق را بهصورت جدی ادامه نداد.
در این مستند، یک سرباز سابق صرب و یک پیمانکار ادعا کردند که گروههای غربی از تپههای اطراف سارایوو به جمعیت غیرنظامی شلیک میکنند. این ادعاها توسط کهنهسربازان جنگی صرب بهشدت رد شدهاند.
گاوازنی گفت: «سارایوو سفاری نقطهٔ شروع بود. من مکاتبهای با کارگردان آغاز کردم و از آنجا تحقیق را گسترش دادم تا مواد کافی برای ارائه به دادستانان میلان جمعآوری کنم.»
گاوازنی ادعا کرد که «بسیار، بسیار، بسیار ایتالیاییها» در این قضیه دخیل بودهاند، هرچند عدد دقیقی ارائه نکرد. او افزود: «آلمانیها، فرانسویها، انگلیسیها… افرادی از تمام کشورهای غربی بودند که مبالغ هنگفتی پرداخت کردند تا به آنجا برده شوند و به غیرنظامیان شلیک کنند.»
گاوازنی افزود: «هیچ انگیزهٔ سیاسی یا مذهبیای وجود نداشت. اینها افراد ثروتمندی بودند که برای لذت و رضایت شخصی به آنجا رفتند. ما دربارهٔ افرادی صحبت میکنیم که به اسلحه علاقه دارند و شاید به میدونهای تیراندازی یا سفاری در آفریقا میروند.»
او اظهار کرد که مظنونان ایتالیایی در شهر شمالی تیرست جمع میشوند و به بلگراد سفر میکنند؛ از آنجا سربازان صرب بوسنی آنها را به تپههای سارایوو همراهی میکردند. گاوازنی میگوید: «یک جریان از توریستهای جنگی وجود داشت که برای شلیک به مردم به آنجا میرفتند.» او افزود: «من این را بیتفاوتی نسبت به شر مینامم.»
گاوازنی گفت که برخی از افراد ایتالیایی ادعا شده که در این ماجرا دخیل بودهاند شناسایی کرده است و انتظار میرود در هفتههای آینده توسط دادستانان به سؤالگری مواجه شوند.
احتمالاً برجستهترین قربانیان تیراندازی تکتیراندازان، بوشکو برکیچ و آدمیرای اسمیچ، زوجی که در فیلم «رومئو و ژولیت در سارایوو» مستند شد، در سال ۱۹۹۳ هنگام عبور از یک پل توسط یک تکتیرانداز به قتل رسیدند. اجسادشان چند روز در سرزمین هیچجانبی بین مواضع بوسنی و صرب بوسنی باقی ماند. این تصاویر بهطور گستردهای منتشر شد و نمادهای تصادفی بودن و غیرانسانی بودن جنگ گشتند.
خیابان اصلی که به سارایوو منتهی میشود، بلوار مشا سلیماوویچ، به دلیل خطر فوقالعادهاش به «خیابان تکتیراندازان» لقب گرفت، اگرچه این مسیر راه دسترسی به فرودگاه سارایوو بود و نمیتوان از آن فرار کرد. شیشههای ترامواها و اتوبوسها توسط تیرهای تکتیراندازان شکسته شده بود و در تمام اطراف علائم هشداردهندهٔ تکتیراندازان نصب شده بود.
نیکولا بریجیدا، وکیلی که به گاوازنی در آمادهسازی پروندهاش کمک کرد، گفت: «شواهدی که پس از تحقیق طولانی توسط گاوازنی جمعآوری شدهاند مستدل و قوی هستند و میتوانند به تحقیقات جدی برای شناسایی متهمان منجر شوند. همچنین گزارشی از شهردار پیشین سارایوو موجود است.»
