“نیاکان ما برخی از ناظران بسیار ماهر بودند.”
یک تیم از پژوهشگران بینالمللی میگویند که با استفاده از منبعی شگفتانگیز — متون باستانی چین — دادههای جدیدی دربارهٔ اولین خورشیدگرفتگی ثبتشده در جهان کشف کردهاند. این یافتهها میتوانند به ما کمک کنند تا درک بهتری از سیر تحول چرخش زمین در طول قرنها پیدا کنیم.
خورشیدگرفتگی مورد نظر در تاریخ ۱۷ ژوئیه ۷۰۹ پیش از میلاد رخ داد، طبق کتاب تاریخی به نام «سالنامه بهار و پاییز». نکتهای که باید ذکر شود این است که این سند حدود دو یا سه قرن پس از وقوع خورشیدگرفتگی تدوین شده است. این کتاب از دربار دولت لو، یک دولت وابسته در دوران سلسله ژو، به دست آمده است.
“آنچه این سند را خاص میکند تنها قدمت آن نیست، بلکه پیوست بعدی آن در ‘هانشو’ (کتاب هان) است که بر پایهٔ نقلقولی است که هفت قرن پس از خورشیدگرفتگی نوشته شده است. این پیوست خورشید مسدود شده را ‘بهطور کامل زرد، از بالا و از پایین’ توصیف میکند”، هیساشی هیاكاوا، پژوهشگر دانشگاه ناگویا در مرکز ژاپن، گفت در بیانیهای.
بهگفتهٔ هیاكاوا، این توصیف بهصورت تاریخی با تاج خورشید — لایهٔ بیرونیترین خورشید که در اطراف لبهٔ ماه هنگام عبور ماه بین زمین و خورشید در یک خورشیدگرفتگی ظاهر میشود — مرتبط است. او گفت: «اگر این واقعاً صادق باشد، این توصیف یکی از اولین توصیفات ماندگار نوشتاری از تاج خورشید است».
تیم سعی کرد رکورد خورشیدگرفتگی را با مدلسازی سرعت چرخش زمین در آن دوران تأیید کند. اما دریافتند که این خورشیدگرفتگی از کوفو، پایتخت دولت لو که در آنجا کتاب تاریخی تنظیم شده بود، قابل مشاهده نیست.
از این رو، آنها به بررسی جغرافیای تاریخی و گزارشهای حفرارهای باستانشناسی پرداختند. متوجه شدند که مطالعات قبلی از مختصاتی استفاده کردهاند که حدود ۴٫۷۹ مایل (۸ کیلومتر) از پایتخت باستانی فاصله داشتهاند.
«این اصلاح به ما امکان داد تا چرخش زمین را در طول خورشیدگرفتگی کامل با دقت اندازهگیری کنیم، جهت محور چرخش خورشید را محاسبه کنیم و ظاهر تاج خورشید را شبیهسازی کنیم»، هیاكاوا گفت.
پژوهشگران میگویند این مجموعهدادهٔ تازه بهبود یافته خطاهای مطالعات پیشین که به چرخش زمین پرداخته بودند، برطرف میکند. «علاوه بر این، دقت تاریخگذاری و بازسازی رویدادهای نجومی تاریخی را بهبود میبخشد»، Mitsuri Sôma، همنویسنده از رصدخانه ملی ژاپن، در بیانیهای گفت.
دلیل وجود این سند چندقرنی این باور است که رویدادهای آسمانی نشانههای مهمی دارند که به وقایع زمان مرتبط هستند. «آنها بر این باور بودند که پدیدههای عجیب آسمانی، تخلفهای سیاسی امپراتوران را نشان میدهند، و این امر موجب پیگیری دقیق خورشیدگرفتگیها، شفقها و سایر رویدادهای نجومی شد»، گزارش میگوید.
نویسندگان میگویند کار آنها از مطالعات چرخهٔ خورشیدی پشتیبانی میکند؛ این مطالعات با تاریخگذاری رادیوکربن در حلقههای درختی، دادههایی دربارهٔ سطوح پرتوهای کیهانی در این دوره زمانی در اختیار دانشمندان میگذارند.
“نیاکان ما برخی از ناظران بسیار ماهر بودند”، دکتر منگ جین، همنویسنده از آزمایشگاه خورشیدی و نجومی لاکهِد مارتین، در بیانیهای گفت. “وقتی که ثبتهای دقیق آنها را با روشهای محاسباتی مدرن و شواهد تاریخی ترکیب میکنیم، میتوانیم احتمالاً اطلاعات جدیدی دربارهٔ سیارهٔ ما و ستارهمان از هزاران سال پیش بیابیم.”
این مقاله در تاریخ ۲ دسامبر در مجلهٔ Astrophysical Journal Letters منتشر شد.
