این پدیده نادر که «حاشیه سبز» نامیده میشود، در واقع در هر غروب اتفاق میافتد.
(حق تصویر: NOIRLab/NSF/AURA/P. Horálek (مؤسسه فیزیک اوپاوا))
همانطور که خورشید پشت کوههای آندهای شیلی میلغزد، بهنظر میرسید که یک شعله زمردی کوچک را به آسمان میفرستد. این عکاسی که از سروا پچون در شیلی توسط سفیر تصویری NOIRLab، پتر هورالک گرفته شده است، ترفند کلاسیک اما نادر نوری در اتمسفر را به تصویر میکشد: درخششی سبز.
این چیست؟
با وجود نام دراماییاش، درخششی سبز انفجار یا فوران انرژی نیست؛ صرفاً نور خورشید است که توسط جو زمین خم شده و تجزیه میشود.
نور سفید خورشید شامل تمام رنگهای رنگینکمان است. اما همانگونه که زمین میچرخد و خورشید به افق نزدیک میشود، نور آن باید از خلال ضخینی از جو عبور کند. این هوا همانند منشوری عظیم عمل میکند که نور را کمی خم میکند و رنگها را بر اساس طول موجشان جدا میسازد. طول موجهای کوتاهتر — آبی و سبز — بیش از قرمز و نارنجی بهصورت قویتری خم میشوند.
در آخرین لحظه پیش از غروب (یا اولین لحظه پس از طلوع)، دیسک خورشید تقریباً تماماً زیر افق مخفی میشود. آنچه میبینید در واقع یک مجموعه از تصاویر کمی جابجا شده است: «خورشید قرمز»، «خورشید نارنجی»، «خورشید زرد» و … که هر کدام به مقدار کوچکی جابجا شدهاند. رنگهای پایینتر ابتدا ناپدید میشوند. برای یک لحظه کوتاه، لایه بالایی باقیمانده توسط سبز هژمونی میشود و یک نوار نازک درخشنده در لبهٔ بالایی خورشید ایجاد میکند: حاشیهٔ سبز. اگر شرایط مناسب باشد — هوا صاف، افق واضح، لایهبندی مناسب در جو — این حاشیهٔ باریک شبیه به جرقهای کوچک و جداگانهٔ سبز میشود: درخششی سبز مشهور.
در واقع، حاشیهٔ سبز در هر غروب وجود دارد؛ ولی معمولاً آنچنان نازک و کوتاهمدت (یک یا دو ثانیه) است که چشمهای ما قادر به تشخیص آن نیستند. دوربینهای حساس، لنزهای باکیفیت و برداشت سریع تصاویر برای ثبت این پدیده ایدهآلاند.
کجا است؟
این تصویر در سروا پچون در شیلی گرفته شده است.
چرا شگفتانگیز است؟
دلایل متعددی وجود دارد که دانشمندان به نوریشناسی جوی همانند این علاقمندند. شکل، ارتفاع و مدت زمان درخششی سبز وابسته به تغییرات دما، فشار و چگالی با ارتفاع است. لایههای هوای گرم و سرد میتوانند همانند لنزهای تو در تو عمل کرده و اثرات میریج ایجاد کرده و تصویر خورشید را کشیده یا فشرده کنند. با مدلسازی و اندازهگیری دقیق درخششیهای سبز، دانشمندان میتوانند صحت درک ما از ساختار عمودی جو نزدیک به افق را ارزیابی کنند.
