پیگیری مهمترین تحولات منطقه در سال ۲۰۲۵.
نوشته جوزف رچمان، نویسندهٔ خبرنامهٔ هفتگی آسیای جنوبشرقی مجله Foreign Policy.
به خبرنامهٔ آسیای جنوبشرقی مجله Foreign Policy خوشآمدید.
در این نسخه پیشنهایی خبرنامهٔ سال ۲۰۲۵، نگاهی به سالی پرنوسان میاندازیم.
در ماه مارس، رئیسجمهور پیشین فیلیپین رودریگو دوئرتی بهدست رئیسجمهور فرنیند «بونگبونگ» مارکوس جونیور، که پیش از این همپیمان بود، دستگیر و به دادگاه کیفری بینالمللی تحویل داده شد. همان ماه، میانمار زمینلرزهٔ عظیمی را تجربه کرد که مرکز کشور را ویران کرد و به ارتش نظامی آن کمک کرد تا بخشی از توان خود را بازسازی کند.
در ماه مه، سنگاپور اولین انتخابات خود را از زمانی که نخستوزیر جدید، لارنس وونگ، سال گذشته بهقابض مقام رسید، برگزار کرد. با وجود اضطرابهای حزب حاکم، عملکرد نهایی آن بسیار قوی بود.
از ماه اوت به بعد، بسیاری از کشورها — فیلیپین، ویتنام، تایلند و اندونزی — تحت فشارهای شدید آب و هوایی و سیلابها قرار گرفتند. و در اکتبر، بررسی مشترک بریتانیایی و آمریکایی از گروه Prince نشان داد که گروههای کلاهبرداری تا چه حد در ساختار دولت کامبوج نفوذ داشتهاند.
اما چهار خبر واقعاً برجسته شدند و منطقه را دگرگون کردند.
هفتهٔ آینده بهمنظور تعطیلات رفتهام، اما در شب سال نو برای پیشنمایشی از سال پیشرو منتظرم.
جنگ تایلند‑کامبوج
با نزدیک شدن به پایان سال، درگیری بین تایلند و کامبوج دوباره شعلهور شده و در زمان نوشتن این مطلب بهسرعت در حال پیشرفت است.
درگیریها اکنون وارد هفتهٔ دوم شده و تایلند ادعاهای رئیسجمهور آمریکا، دونالد ترامپ، دربارهٔ آتشبس مذاکرهشده را رد میکند. ارتش تایلند اهداف ماکسیمالیستی را برای تخریب توانمندیهای نظامی کامبوج اعلام کرده و در حال برنامهریزی برای اعمال ممنوعیتهای دریایی است. نخستوزیر تایلند، آنتین چارنویراکول، بهنظر میرسد میخواهد سوار بر موج ملیگرایی پیروزیآمیز شود، چرا که مجلس نمایندگان را منحل کرده تا انتخابات را در اوایل سال آینده برگزار کند.
مرزهای دقیق میان این دو کشور از دیرباز باعث منازعه بوده است، بهطوریکه درگیریهای پیشین حتی تا سال ۲۰۱۱ بهوجود آمد. اما ریشههای درگیری فعلی مبهم هستند.
حادثههای امسال که سربازان تایلندی بهدلیل مینهای زمینی مجروح شدند، تنشها را افزایش داد. تایلند کامبوج را متهم کرد که مینهای جدیدی کاشته است، در حالی که کامبوج ادعا کرد اینها بقایای درگیریهای قبلی هستند. سپس رهبر غیررسمی کامبوج، هون سن، تماس تلفنی بین او و نخستوزیر تایلند، پائيتونگتارن شيناواترا، را فاش کرد که در آن او در بحث این موضوع تواضع نشان داد و این امر به سرنگونی او از قدرت در اوایل ژوئیه کمک کرد.
درگیریها در همان ماه بعدی رخ داد و هر دو طرف یکدیگر را بهعنوان آغازگر تیراندازی متهم کردند. با دور جدید، هر دو طرف دوباره یکدیگر را متهم به شروع درگیری میکنند. مهم نیست چه اتفاقی رخ داده است، تایلند برتری موقعیتی را در میدان نبرد داشته و بهنظر میرسد مصمم به ادامه این برتری است.
آسیایجنوبشرقی با تعرفهها ایستاد
وقتی ترامپ در آوریل تعرفههای خود را اعلام کرد، بسیاری — از جمله من — پیشبینی کردند که فاجعهای برای اقتصادهای صادرکننده آسیای جنوبشرقی به وجود میآید. در واقع، دادههای اولیه نشان میدهند که این منطقه نه تنها جان سالم بهجز خود برده، بلکه شاید حتی رونق گرفته است.
این منطقه در مسیر صادراکشی حدود ۳۰۰ میلیارد دلار کالای بیشتر در سال جاری نسبت به ۲۰۲۴ است، بر اساس گزارشی از مؤسسه لویی (Lowy Institute) مستقر در سیدنی. با متوسط تعرفههای کمتر نسبت به چین، صادرات آسیایجنوبشرقی به ایالات متحده، صادرات چین را پشت سر گذاشته است. و سرمایهگذاری در این منطقه همچنان قوی مانده است.
نگرانی دیگری این بود که کالاهای چینی که از دسترسی به ایالات متحده محروم شدهاند، بهسرعت به این منطقه سرایت کنند. اما بر اساس این گزارش، این امر شاید بهصورت کلی مثبت باشد. در حالی که برخی بخشها، مانند نساجی، تحت فشار رقابت با چین قرار گرفتهاند، بخشهای دیگر از کالاهای میانی و سرمایهای ارزانتر چین سود میبرند.
با اینحال، نگرانیهای مداومی وجود دارد. پیمانهای تجاری که مالزی و کامبوج با ایالات متحده امضا کردهاند، این کشورها را ملزم میکند تا از اعمال تحریمهای صادراتی آمریکا علیه چین پیروی کنند، که این موضوع چین را خشمگین کرده است. همچنین، همه کشورها وضعیت مطلوبی ندارند؛ بهویژه اندونزی که شاهد کاهش صادرات و خروج سرمایهگذاریها است.
نسل Z بر میخیزد
امسال موجی از اعتراضات جوانان از بلغارستان تا نپال به وقوع پیوست و آسیای جنوبشرقی نیز مرکز مهمی از این تحرکات بود. جمعیت جوان، خشم نسبت به فساد و الهامگیری از اعتراضات دیگر کشورها، عوامل پیونددهنده این جنبشهای پراکنده بودند.
فیلیپین ماهها شاهد تظاهرات مکرر بر محور فساد در پروژههای پیشگیری از سیل بوده است — مسالهای که بهدلیل بارشهای سنگین مکرر بهطور جدیتری مطرح شده است.
در ماه آگوست، اندونزی برخی از بزرگترین تظاهرات خود در دههها را تجربه کرد. خشم مردم از اعطای بیسابقه کمکهزینه مسکونی به نمایندگان مجلس، پس از آنکه پلیس ضد شورش یک رانندهٔ دوچرخهموتر تحویلدهنده را فشار داد و کشته شد، به فوران رسید.
و در سپتامبر، تیمور‑لست، شاهد تظاهرات عمدتاً دانشجویی نسبت به خودروهای رایگان و بازنشستگیهای اعطایی به نمایندگان مجلس بود.
بسیاری از نارضایتیها هنوز برطرف نشدهاند.
در فیلیپین، تلاشهای مارکوس برای نشان دادن خود بهعنوان اصلاحگر ضد فساد، بهواسطه رسواییهای متعدد که همپیمانان سیاسی نزدیک او را بهخطر انداخت، شکست خورد. در اندونزی نیز، پس از کاهش هزینههای نمایندگان، مزایای جدیدی بهوجود آمد. تیمور‑لست بهنظر میرسد استثنا باشد؛ توافقات بهطور موقت پابرجا ماندهاند.
طرح تو لام برای بازآفرینی ویتنام
در سال ۲۰۲۵، تو لام — سرانجامگیرندهٔ سختگیر امنیتی که سال پیش پس از یک جدال خونین بهعنوان بالاترین مقام ویتنام منصوب شد — تحولی اساسی را آغاز کرد و مصمم شد تا «دوران شکوفایی ملی» ویتنام را زیر نظر بگیرد.
وزیر پیشین امنیت عمومی معتقد است ویتنام تنها فرصت محدودی برای توسعه دارد و هدف او رشد دو رقمی تا سال ۲۰۳۰ است. برای دستیابی به این هدف، او سریع و جسورانه عمل کرده است.
در ماه مه، یک قطعنامهٔ حزب کمونیست اعلام کرد که بخش خصوصی «قویترین نیروی» محرک اقتصاد است. بوروکراسی بهطور چشمگیری کاهش یافت؛ تعداد استانها از ۶۳ به ۳۴ کاهش یافت، ۱۰۰٬۰۰۰ کارمند دولتی اخراج شد و قوانین سرمایهگذاری شل شد.
بخش تجاری خوشحال است و رشد در سهماههٔ سوم به ۸٫۲٪ نسبت به سال قبل رسید — بهترین رقم برای منطقه. با اینحال دلایل محتاطی وجود دارد. زیرساخت این روند، تمایل مستبدانهٔ وزرش تو لام است؛ وزارت امنیت عمومی که حوزهٔ قبلی اوست، بهطور فزایندهای همهجانبه و قدرتمند شده است.
در سپتامبر، این وزارت اعلام کرد که سرمایهگذاران در بخشهای کلیدی از جمله مخابرات، انرژی و ساختوساز برای هر پروژه باید از مجوز پلیس برخوردار باشند. همچنین سیاست دولتی قصد دارد ویتنام را مستقیماً به زمینههای پیشرفتهٔ فناوری مثل هوش مصنوعی و نیمههادیها بکشاند؛ کاری دشوار.
