وقتی آنا در سال ۲۰۱۵ برای اولین بار برنامه‌ریزی سفر به سین‌کیانگ را داشت، دوستانش سر در گمج کردند.
«آنها نمی‌توانستند بفهمند چرا من به جایی می‌روم که در آن زمان به‌عنوان یکی از خطرناک‌ترین مناطق چین شناخته می‌شد.»
یک از دوستانش از سفر انصراف داد و در ویچت او را به‌صورت «ghosting» کرد، این ۳۵‑ساله‌گی شهروند چینی که نام واقعی‌اش را نمی‌خواست فاش کند، گفت.
«او گفت والدینش او را از رفتن به هر نقطه‌ای نزد سین‌کیانگ منع کرده‌اند و مایل به ادامه تعامل نیستند.»
آنا به‌هرحال رفت و در ژوئن امسال بازگشت. او می‌گوید که همه چیز تغییر کرده است.
«سین‌کیانگ به همان زیبایی که به یاد دارم بود، اما هم‌اکنون گردشگران به‌خصوص در جاذبه‌های اصلی به‌طور افراطی حضور دارند.»
«بعد از هفت سال سرانجام توانستم با مادرم صحبت کنم»
چهره‌های کمپ‌های بازداشت اویغوری چین
سال‌ها سین‌کیانگ زیر حاکمیت پکن در حالت اضطراب بود و گاهی به خشونت منجر می‌شد؛ مسألی که بسیاری از گردشگران داخلی چین را از سفر به این منطقه بازمی‌داشت. سپس این سرزمین به دلیل برخی از جدی‌ترین اتهامات نسبت به سرکوبگری چین مشهور شد؛ از بازداشت بیش از یک میلیون مسلمان اویغور در آنچه به‌نام «کمپ‌های بازآموزی» شناخته می‌شود، تا ادعاهای جنایات علیه بشر توسط سازمان ملل.
چین این ادعاها را رد می‌کند، اما این منطقه به‌نهایت با رسانه‌ها و ناظران بین‌المللی قطع ارتباط است؛ در حالی که اویغورهای تبعیدی همچنان داستان‌های ترس‌زده یا ناپدیدشدهٔ بستگان خود را بازگو می‌کنند.
با این حال، در سال‌های اخیر سین‌کیانگ به یک مقصد گردشگری تبدیل شده است؛ هم در چین و هم به‌تدریج در خارج از کشور نیز محبوبیت یافته است. پکن میلیاردها دلار برای توسعه زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری کرده، به تولید درام‌های تلویزیونی که در مناظر منحصر به‌فرد این سرزمین می‌گذرد کمک می‌کند و گاهی رسانه‌های خارجی را در تورهای دقیقاً برنامه‌ریزی‌شده می‌پذیرد.
این منطقه در حال بازفروش تصویر خود به‌عنوان بهشت گردشگری است؛ نه‌تنها زیبایی‌اش را به نمایش می‌گذارد، بلکه تجارب «قومی» بومی را که گروه‌های حقوقی می‌گویند در صدد حذفشان هستند، نیز تبلیغ می‌کند.
سین‌کیانگ که در شمال‌غرب چین امتداد دارد، به هشت کشور همسایه مرز می‌زند. این سرزمین در مسیر جاده ابریشم—که قرن‌ها تجارت بین شرق و غرب را تقویت کرد—قرار دارد؛ برخی از شهرهایش سرشار از تاریخ‌اند. همچنین شامل کوه‌های دوردست و ناهموار، دره‌های باشکوه، سبزه‌زارهای سرسبز و دریاچه‌های بکر است.
«منظره‌ها به‌مراتب فراتر از انتظارات من بودند»، سون شنگ‌یائو، توریست سنگاپوری که در مه ۲۰۲۴ به اینجا سفر کرد، اینجا را «نیوزیلند، سوئیس و مغولستان همه در یک مکان فشرده شده‌اند» توصیف می‌کند.
بر خلاف اکثر چین که اکثریت هان دارد، سین‌کیانگ عمدتاً مسلمانان ترکی‌زبان است که اویغورها بزرگ‌ترین گروه قومی هستند. تنش‌ها در طول دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ تشدید شد؛ اتهامات اویغورها مبنی بر حاشیه‌نشینی توسط چینی‌های هان، احساسات جدایی‌طلبی و حملات خونی را برانگیخت که سرکوب‌های پکن را تشدید کرد.
اما تحت شی جین‌پینگ، حزب کمونیست چین برای اولین بار کنترل خود را بر این منطقه به‌طور بی‌سابقه‌ای تقویت کرده؛ ادعاهای هم‌پوشاندن اجباری اویغورها با فرهنگ هان چین مطرح شد. در بازدیدی در سپتامبر، او توسعهٔ «زمین‌لرزان» این منطقه را تحسین کرد و خواستار «چینی‌سازی مذهب» شد؛ یعنی تبدیل باورها به‌سوی بازتاب فرهنگ و جامعه چینی.
در عین حال، سرمایه‌گذاری به‌شدت در این سرزمین جریان دارد. حدود ۲۰۰ هتل بین‌المللی، از جمله برندهای مطرحی چون هیلتون و ماریوت، یا در حال حاضر در سین‌کیانگ فعال هستند یا برنامه‌ریزی برای افتتاح دارند، بر پایه گزارشی از گروه مدافع حقوق بشر اویغور.
در سال ۲۰۲۴، این منطقه حدود ۳۰۰ میلیون بازدیدکننده را پذیرفت؛ بیش از دو برابر تعداد سال ۲۰۱۸. درآمد گردشگری از سین‌کیانگ حدود ۴۰٪ در این مدت افزایش یافت و به ۳۶۰ میلیارد یوان (۵۱ میلیارد دلار؛ ۳۹ میلیارد پوند) رسید. در نیمه اول امسال، حدود ۱۳۰ میلیون گردشگر به این منطقه سفر کردند و تقریباً ۱۴۳ میلیارد یوان درآمد به‌دست آمد.
در حالی که گردشگری خارجی در حال رشد است، اکثر بازدیدکنندگان هنوز داخلی هستند.
پکن هدف بلندپروازانه‌ای دارد: بیش از ۴۰۰ میلیون بازدیدکننده در سال و درآمد گردشگری تا یک تریلیون یوان تا سال ۲۰۳۰.
برخی افراد هنوز از سفر به اینجا می‌ترسند. آقای سون می‌گوید برای جمع‌آوری دوستان برای سفری در مه ۲۰۲۴ زمان‌بر بود، زیرا بسیاری از آنان سین‌کیانگ را ناامن می‌دیدند. خود او که ۲۳ ساله بود، اضطراب داشت، اما با ادامه سفر این اضطراب‌ها ناپدید شد.
آنها سفر خود را از خیابان‌های شلوغ پایتخت منطقه، اورومچی، آغاز کردند. سپس هشت روز را با یک راننده چینی در مسیرهای کوهستانی و استپ‌های سرسبز سپری کردند که آقای سون را مبهوت کرد.
در سین‌کیانگ رایج است که رانندگان و راهنمایان تور عمدتاً چینی‌های هان باشند، که اکنون حدود ۴۰٪ از جمعیت منطقه را تشکیل می‌دهند. گروه آقای سون ارتباط گسترده‌ای با اویغورهای محلی نداشت، اما تعداد کمی که توانستند مکالمه‌ای برقرار کنند، «بسیار مهمان‌نواز» بودند.
از زمان بازگشت، آقای سون به‌نوعی مدافع سین‌کیانگ تبدیل شده است؛ او می‌گوید این سرزمین «غلط‌پیش‌بینی» شده و به‌عنوان خطرناک و پرتنش شناخته می‌شود. «اگر بتوانم حتی یک نفر را ترغیب کنم تا بیشتر دربارهٔ سین‌کیانگ بیاموزد، کمی از برچسب منفی آن را کاهش می‌دهم».
برای او، مناظر خیره‌کننده‌ای که به‌عنوان گردشگر لذت برد، به‌نظر می‌رسد با اتهامات نگران‌کننده‌ای که سین‌کیانگ را در سرفصل‌های جهانی قرار دادند، فاصله دارد. تنها چیزی که او دید، شواهدی از نظارت شدید بر سین‌کیانگ بود؛ ایست‌گاه‌های پلیس و دوربین‌های امنیتی به‌طور شایع حضور داشتند و خارجی‌ها ملزم به اقامت در هتل‌های تعیین شده بودند.
اما آقای سون از این موارد ناآرام نشد: «حضور گسترده پلیس وجود دارد، اما این به این معنا نیست که این یک مشکل بزرگ است».
هر گردشگری قانع نشده است که آنچه می‌بیند، «سین‌کیانگ واقعی» باشد.
سنگاپوری ترنمولی سیلوادوری که در مه به‌مدت ۱۰ روز با دوستان به اینجا سفر کرد، می‌گوید: «من بسیار کنجکاو بودم دربارهٔ فرهنگ اویغور و می‌خواستم ببینم چقدر همه چیز ممکن است متفاوت باشد. اما ما کاملاً ناامید شدیم».
او و دوستانش حجاب به‌سر داشتند و او می‌گوید فروشندگان غذاهای اویغور به آنها نزدیک شدند و گفتند که «حسادت می‌کنیم که می‌توانیم آزادانه حجاب بگذاریم… اما نتوانستیم گفت‌وگوهای عمیقی داشته باشیم». همچنین اجازهٔ بازدید از اکثر مسجدهای محلی به آنها داده نشد، او افزوده است.
با این حال، جذابیت برای بازدیدکنندگان خارجی همچنان قوی است. خود چین مقصدی بسیار محبوب به شمار می‌رود و سین‌کیانگ به‌عنوان گزینه‌ای «دست‌نخورده»، کمتر تجاری‌سازی‌شده ظاهر شده است.
تعداد فزاینده‌ای از خارجیان «با ذهنی باز و تمایل واقعی برای مشاهده و ارزیابی حقیقت با خود» به سین‌کیانگ می‌پردازند؛ روزنامهٔ دولتی چین، گلوبال تایمز، در مه نوشت.
حزب همچنین به‌سرعت محتوایی دربارهٔ سین‌کیانگ توسط تأثیرگذاران خارجی که با روایت دولت هم‌راستا باشد، ترویج می‌دهد. از جملهٔ آنها وبلاگ‌نویس آلمانی کن ابرواد است که در یکی از ویدیوهایش گفت «در سین‌کیانگ بیش از مساجد دیده‌ام تا در ایالات متحده یا هر کشور اروپایی».
اما برخی دیدگاه متفاوتی دارند. نویسنده جاش سامرز که در دههٔ ۲۰۱۰ در سین‌کیانگ زندگی می‌کرد، به بی‌بی‌سی می‌گوید شهر قدیمی کشگر «کاملاً تخریب شد، بازتصور شد و به‌گونه‌ای بازسازی شد که هیچ‌گاه فرهنگ اویغور را منعکس نمی‌کند».
بر اساس گزارشی از هیومن رایتس واچ در سال ۲۰۲۴، صدها روستا در سین‌کیانگ بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۳ نام‌هایشان که مرتبط با مذهب، تاریخ یا فرهنگ اویغورها بود، تغییر یافت. این گروه همچنین مسئولان را متهم کرده است که مساجد را در سین‌کیانگ و سراسر چین بسته، تخریب و برای محدود کردن تمرین اسلام به‌کارهای دیگری تبدیل کرده‌اند.
نقض‌های جدی حقوق بشر نیز توسط سایر سازمان‌های بین‌المللی، از جمله سازمان ملل، مستند شده است. گزارش‌های بی‌بی‌سی در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ شواهدی مبنی بر وجود کمپ‌های بازداشت و اتهامات تجاوز جنسی و استریل‌سازی اجباری را تایید کردند.
با این حال، پکن همهٔ این موارد را تکذیب می‌کند. در داخل کشور، حزب تصویر این منطقه را که پیش‌تر به‌عنوان منطقه‌ای مشکل‌دار دیده می‌شد، بازسازی کرده تا گردشگران داخلی بیشتری را جذب کند. و به‌نظر می‌رسد این کار مؤثر است.
وقتی آنا برای دومین بار به سین‌کیانگ رفت، همراه با مادرش بود؛ مادری که پس از تماشای یک سریال درام در استان کوهستانی آلتی در شمال، مشتاق بازدید شد. این سریال به نام «به سوی شگفتی» توسط دولت تأمین مالی شده و در رسانه‌های دولتی ترویج یافت.
آلتی طرفداران زیادی در اینترنت چین دارد. «کی می‌توانست پیش‌بینی کند که من وارد باغ مخفی خدا در آلتی شوم؟ در دریاچه کاناس، سرانجام فهمیدم معنای بهشت بودن چیست. این مکانی است که رمانس کوه‌ها، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و دریاها در یک قاب واحد به‌هم پیوسته‌اند»، یک نظر در رد‌نوت می‌خواند.
نظری دیگر می‌گوید: «در سپیده‌دم، از مهمان‌خانه می‌بینم گوسفندان بر روی مراتع چرا می‌کنند. جنگل‌های بهار طلایی در نور خورشید می‌درخشند و حتی هوا به‌نظر می‌رسد در عطر شیرینی محصور شده است – این زیبایی بکر همان آلتی است که همیشه آرزو داشتم».
آژانس‌های مسافرتی این منطقه را «عجیب‌وغریب» و «مرموز» می‌نامند. آنها می‌گویند ترکیبی «جادویی از طبیعت و فرهنگ که در هیچ‌جای دیگر چین نمی‌توان تجربه کرد» است؛ این ادعای یکی از این آژانس‌ها به نام The Wandering Lens است. هزینه این تورها متفاوت است؛ یک سفر ده روزه می‌تواند بین ۱,۵۰۰ تا ۲,۵۰۰ دلار آمریکا (۱,۱۰۰ تا ۱,۹۰۰ پوند) هزینه داشته باشد، بدون احتساب پروازها.
یک برنامهٔ معمولی برای شمال شامل پارک ملی کاناس، سوار شدن به دریاچه‌های کوهستانی و ساحل مشهور پنج‌رنگی، و بازدید از یک روستای اویغوری است که می‌توانید با کالسکه‌ها سوار شوید و وقت خود را با یک خانوادهٔ اویغوری بگذرانید.
در جنوب ماجراجویی بیشتر می‌شود؛ سفرها معمولاً شامل رانندگی در صحرا، گشت‌وگذارهای مختلف دریاچه‌ای و بازدید از کشگر، شهری با تاریخ دو هزار ساله در مسیر جاده ابریشم می‌شود.
بازدیدکنندگان برنامه‌های سفر خود را به‌صورت آنلاین به‌اشتراک می‌گذارند؛ شامل نقشه‌های مسیر با رنگ‌بندی، عکس‌های خوشمزه‌جات اویغوری همچون خوراک تند، «مرغ بزرگ‌سینی»، کباب‌های گوسفند کبابی و شیر میخ می‌گیلاست. برخی حتی به «اجرای ساعاتی» که شکوه جاده ابریشم را بازآفرینی می‌کند، اشاره می‌دارند.
اگر در شبکه‌های اجتماعی مانند رد‌نوت و ویبو جست‌وجو کنید، همان‌طور که انتظار می‌رود، پست‌های زیادی درباره زیبایی و معماری نمادین سین‌کیانگ می‌بینید. هیچ اشاره‌ای به اتهاماتی که با این جذابیت ایده‌آل در تضادند، وجود ندارد.
در این فصل، شبکه‌های اجتماعی چینی پر از عکس‌های جنگل‌های چنار سین‌کیانگ است که در نور گرم و زرد پاییز می‌درخشند.
حزب کمونیست چین «نسخهٔ خود از فرهنگ اویغور را می‌فروشد، به‌طوری که مردم اویغور را به‌عنوان جاذبه‌های گردشگری ارائه می‌دهد»، می‌گوید ایراده کشگری، اویغور-آمریکایی که در سال ۱۹۹۸ از این منطقه رفت.
«آنها به جهان می‌گویند ما فقط مردمانی رقصان، رنگارنگ و خوش‌ظاهر در رسانه‌های اجتماعی هستیم».
در حال مشاهدهٔ رشد محبوبیت شهر زادگاهش از سوی اقیانوس آرام، خانم کشگری، فعال اویغور، به گردشگران توصیه می‌کند که «مسائل جدی موجود در سین‌کیانگ را درک کنند».
«این جای من نیست که به مردم بگویم به اینجا نروند، اما باید روشن کنند که تجربهٔ آنها در اینجا، نسخهٔ پاک‌سازی‌شده‌ای از سین‌کیانگ است»، او می‌گوید.
«در عین حال، افرادی مثل من به‌دلیل فعالیت‌های سیاسی‌مان هرگز قادر به بازگشت نخواهیم بود. اینجا بسیار خطرناک است… اما چرا نمی‌توانم بازگردم؟ این سرزمین من است»
