وقتی صحبت از فرهنگ، هنر و سرگرمی می‌شود، اولین نشانی‌هایی که به ذهن می‌رسد اغلب در تکسیم است. تکسیم که می‌توان آن را قلب استانبول نامید، از آن دست جاهایی است که می‌توانید بدون احساس خستگی، یک روز کامل را با پُرجنب‌وجوش‌ترین مسیرهای گردشگری، دیدنی‌های تاریخی و توریستی، مراکز تفریحی و فروشگاه‌ها بگذرانید.
بی‌اوغلو یکی از محبوب‌ترین محله‌های استانبول است که بیشتر با خیابان استقلال و کافه‌ها و مکان‌های مشهورش شناخته می‌شود و تکسیم دروازه ورود به این خیابان است. اگرچه این منطقه با میدانش و پارک گِزی معروف است، اما می‌توان از بسیاری جاهای دیدنی تکسیم که تاریخی و گردشگری هستند هم نام برد. چون یکی از پاتوق‌های رایج قرار و دیدار در شهر است، تکسیم همیشه جزو اولین نقاط با تردد بالای مردم به شمار می‌آید.
۱. میدان تکسیم
در دوره عثمانی، در منطقه‌ای که امروز با نام میدان تکسیم شناخته می‌شود، انبار آبی ساخته شد تا آب را به محله‌های اطراف برساند. برای «توزیع» آب ذخیره‌شده (در ترکی «تکسیم etmek» به معنای بخش کردن)، یک «مقسِم» کوچک (تأسیسات تقسیم آب) بنا شد. نام میدان از همین مقسِمِ تکسیم (تأسیسات تقسیم آب) گرفته شد؛ جایی که آبِ منطقه گالاتا–بی‌اوغلو در آن «تقسیم» می‌شد.[۳]
نمی‌توان تکسیم را یک محله به معنای اداری آن دانست؛ دقیق‌تر این است که آن را میدانی بزرگ و مجموعه‌ای از بناهای پیرامونش در نظر بگیریم.
این ناحیه که پیش از تبدیل شدن به میدان، گذرگاهی باریک با خانه‌های قدیمی بود، به‌تدریج و پس از گسترش، به فرم کنونی درآمد. یادمان جمهوری در مرکز میدان، امروز هم محل برگزاری آیین‌های ملی است و هم نقطه قرار بسیاری از کسانی که برای وقت‌گذرانی به خیابان استقلال و اطرافش می‌آیند. تراموای نوستالژیک از ابتدای میدان تا میدان تونل رفت‌وآمد می‌کند.
میدان تکسیم و اطراف آن همچنین مرکز فرهنگ، سرگرمی و خرید بزرگ شهر است. فروشگاه‌ها، سالن‌های سینما و تئاتر، آتلیه‌های هنری، نگارخانه‌ها، بارها، کلوب‌ها و کافه‌های بسیاری در این محدوده قرار دارند. به‌ویژه آخر هفته‌ها، تکسیم ۲۴ ساعته زنده است.
این میدان که هم به‌عنوان محل گردهمایی و مراسم و هم محل اعتراض‌ها شناخته می‌شود، با یادمان جمهوری در مرکز خود جلوه می‌کند. این یادمان در سال ۱۹۲۸ نصب شد و از همان روز یکی از آثار نمادین شهر به شمار آمده است. این اثر که توسط مجسمه‌ساز ایتالیایی «پیِترو کانونیکا» ساخته شده، تندیس‌هایی از مصطفی کمال آتاتورک، عصمت اینونو، فوزی چاقماق، سربازان و همچنین دو ژنرال روس که در جنگ استقلال ترکیه نقش داشتند را به نمایش می‌گذارد.
۲. برج گالاتا و اطراف آن
برج گالاتا سازه‌ای باشکوه است که بر فراز خط آسمان تاریخی استانبول قد برافراشته. این برج که در سال ۱۳۴۸ میلادی توسط جنوایی‌ها ساخته شد، به نماد تکسیم بدل شده است. چشم‌انداز بالای برج که بسفر استانبول و دریایی پر از کشتی‌های خطوط شهری را می‌نگرد، نفس‌گیر است. خیابان‌های دوروبر برج گالاتا پر از فروشگاه‌های قدیمی، کافه‌ها و نگارخانه‌های هنری است؛ فضایی که تاریخ و فرهنگ مدرن را می‌آمیزد و تجربه‌ای فراموش‌نشدنی برای بازدیدکنندگان رقم می‌زند.
۳. خیابان استقلال
خیابان استقلال، یکی از محبوب‌ترین نقاط استانبول، خیابانی طولانی است که گنجینه‌های تاریخی و فرهنگی شهر را در خود جای داده. این خیابان که ریشه‌هایش به دوران عثمانی می‌رسد، برای گردشگران داخلی و خارجی گزینه‌های گسترده‌ای از خرید، خوردوخوراک و سرگرمی ارائه می‌کند. تراموای نوستالژیک، ساختمان‌های تاریخی، بوتیک‌ها و هنر خیابانی، استقلال را در روز با بافت تاریخی و امکان خرید، و در شب با کافه‌ها و بارهای موسیقی زنده تماشایی می‌کند.
پیاده‌روی از تکسیم به کاراکوی، یعنی تا «تونل»، یکی از آیین‌های رایج استانبولی‌هاست. در اینجا می‌توانید با تراموای قرمز تاریخی که از میانه خیابان می‌گذرد حس نوستالژی را تجربه کنید و در کوچه‌پس‌کوچه‌های جانبی، با چشم‌اندازی رنگارنگ از شهر روبه‌رو شوید. با خیابان نویزاده که قلب تپنده سرگرمی است، «خیابان فرانسوی» که میزبان برخی رمانتیک‌ترین پاتوق‌های شهر است و ده‌ها جای دیگر، می‌توانید یک روز کامل را بی‌آن‌که خسته شوید در این خیابان بگذرانید.
۴. پاساژ چیچک (گل)
در سال ۱۸۷۰، زمین تئاتر «نااوم» که در آتش‌سوزی بزرگ بی‌اوغلو نابود شد، توسط هریستاکی زوگرافوس افندی، یکی از ثروتمندترین افراد آن دوره، خریداری شد. این بنا با نام Cité de Péra به‌عنوان نمونه‌ای نو از ساختمان‌های بازار، به دست معمار یونانی کلینتی زانو ساخته شد. بنا که به سبب باز شدن به هر دو سوی خیابان استقلال و خیابان تئاتر کارکرد گذرگاه داشت، شامل ۲۴ مغازه و ۱۸ آپارتمان لوکس بود. قنادی «مزون پاره» و قنادی «والوری»، فروشگاه ژاپنی «ناکومارا»، گل‌فروشی طبیعی «دولاس»، نانوایی «شومخر» با شیرینی‌های مشهورش، میکده «یورگو»، خیاطی «کسرچیان»، سیگار‌فروشی «آجمیان»، کافه «هریستو»… از مهم‌ترین مغازه‌هایی بودند که در ۳۰ سال نخست فعالیت گذرگاه افتتاح شدند.
مالکیت بنایی که با نام‌های «Cité de Péra» یا «گذر هریستاکی» شناخته می‌شد، در سال ۱۹۰۸ به صدراعظم «کوجوک سعید پاشا» منتقل شد. در سال‌های آتش‌بس، گل‌فروشی‌های بسیاری در اینجا باز شد و گذرگاهی که تا آن زمان «هریستاکی» نام داشت، به «پاساژ چیچک (گل)» تغییر نام داد. از دهه ۱۹۴۰، میکده‌ها – به‌ویژه آبجوفروشی «نکتار» – جمعیت زیادی را جذب کردند. در دهه ۱۹۵۰، با نقل‌مکان گل‌فروشی‌ها به خیابان‌های دیگر، میکده‌های تازه در فضاهای خالی گشایش یافتند. تا پایان دهه ۵۰، نام «چیچک» بیشتر در حد خاطره مانده بود و تمام گذرگاه هویت میکده‌ای پیدا کرد که امروز هم دارد.
در بی‌اوغلو، وقتی حرف از تفریح شبانه، راکی و ماهی و تَوَرن می‌شود، تنها یک جا به ذهن می‌آید: پاساژ چیچک. در واقع، نه فقط اهالی بی‌اوغلو، که بیشتر شهر از اینجا سر می‌زنند.
زندگی در این گذرگاه در روز آرام است. شب‌ها اما آن‌قدر شلوغ می‌شود که در ده‌ها رستوران داخلش به‌سختی می‌توان جا پیدا کرد. البته این بیشتر درباره شب‌های آخر هفته صدق می‌کند. «یعنی گذرگاه تقریباً هر روز شلوغ است، اما آخر هفته‌ها پیدا کردن صندلیِ خالی تقریباً محال می‌شود و برخی از معروف‌ترین تَوَرن‌های شهر را اینجا پیدا می‌کنید.»
۵. خیابان فرانسوی / خیابان الجزایر
خیابان فرانسوی یکی از کانون‌های فرهنگی، هنری و سرگرمیِ تکسیم است. این خیابان پشت دبیرستان گالاتاسرای قرار دارد و نام پیشینش «خیابان الجزایر» بود. این بن‌بست پلکانی، گذرگاهی پیاده برای اتصال محله‌های بی‌اوغلو و توپخانه است. خیابان در قالب پروژه نوسازی شهری بازآفرینی شد. از آنجا که نام پروژه «خیابان فرانسوی» بود، این نام بر آن ماند. در این پروژه، ساختمان‌هایی که شاهدی بر ورود به قرن جدید بودند مرمت شدند، به رنگ‌های زرد و صورتی درآمدند و سنگفرش‌ها نوسازی شد. همچنین سامانه پخش موسیقی ویژه‌ای برای خیابان نصب شد. مراسم گشایش که چهار شبانه‌روز به طول انجامید، این خیابان را به یکی از زیباترین خیابان‌های تکسیم بدل کرد.
دلایل بسیاری برای نام‌گذاری خیابان به نام فرانسه وجود دارد؛ چراکه فرانسوی‌ها ردپایی بسیار مهم در تکسیم برجا گذاشته‌اند. نخستین هتل‌ها، سینماها، تئاترها و قهوه‌خانه‌های تکسیم در قرن نوزدهم توسط فرانسوی‌ها ساخته شد. بیشتر ساختمان‌های این خیابان را «ماریوس میشل» مهندس فرانسوی بنا کرده و سال‌ها هم فرانسوی‌های بسیاری در آن ساکن بودند. بی‌راه نیست اگر این خیابان که فرهنگ فرانسه را در تکسیم زنده نگه داشته «فرانسه کوچک» بنامیم. در جریان پروژه، شهرداری پاریس چراغ‌های خیابانی صدساله فرستاد و سنگفرش‌ها با حضور معمارانی از پاریس سامان‌دهی شد.
دبیرستان گالاتاسرای
دبیرستان گالاتاسرای در بی‌اوغلو، درست روبه‌روی پاساژ، در موقعیتی زیبا و چشمگیر قرار گرفته است.
این بنا با دروازه‌ای یادمانی که می‌توان آن را با درهای کاخ‌ها مقایسه کرد، نه‌تنها از نظر تاریخی که از منظر معماری نیز اهمیت دارد. تاریخ این ساختمان به سال ۱۴۸۱ بازمی‌گردد. آن را بایزید دوم ساخت و به‌عنوان مدرسه اندرون – یعنی محل آموزش کارگزاران دیوانیِ برگزیده درباری – گشایش یافت.
این مرکز ابتدا «مکتب گالاتا سرای همایون»، سپس «مکتب سلطانی» و در نهایت «دبیرستان گالاتاسرای» نام گرفت. دبیرستان که امروز نیز با همین نام شناخته می‌شود، در سال ۱۶۷۵ به دلیل آشفتگی‌های داخلی امپراتوری عثمانی و کمبود منابع تعطیل شد.
و در ۱۷۱۵ دوباره گشایش یافت. با برچیده شدن مدارس اندرون، این ساختمان در اوایل سده نوزدهم به مدرسه طبی و سپس به پادگان تبدیل شد.
در ۱۸۶۸ و به فرمان سلطان عبدالعزیز، این بنا بار دیگر با نام «مکتب سلطانی» و به‌عنوان نمادی از تلاش‌های غرب‌گرایانه و اصلاحات تنظیمات به آموزش بازگشت. این مدرسه که دانش‌آموزان یهودی، کاتولیک و ارتدوکس را نیز آموزش می‌داد، پس از اعلام جمهوری به «دبیرستان گالاتاسرای» تغییر نام داد. از آن پس، به‌جای فرانسوی که زبان اصلی مدرسه بود، دروسِ فرهنگ عمومی به زبان ترکی تدریس شد.
معمار بنای امروزی دبیرستان گالاتاسرای – که آمیزه‌ای از شرق و غرب است – «سرکیس بالیان» است. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید وبسایت رسمی آن را ببینید.
۷. میدان تونل
نام این ناحیه از خط تاریخی فانیکولار F2 (کاراکوی – بی‌اوغلو) گرفته شده که در ۱۷ ژانویه ۱۸۷۵ به بهره‌برداری رسید. پس از آغاز به کار این خط، محل ایستگاه فانیکولار بی‌اوغلو (پرا) میدان تونل نام گرفت و پیرامون ایستگاه نیز محله تونل خوانده شد.
میدان تونل، میدانی دلنشین در کنار ایستگاه تاریخی متروی تونل است و از مغازه‌های عتیقه‌فروشی تا کافه‌های کوچک را در خود جای داده. ناحیه تونل برای کسانی که می‌خواهند ردپای گذشته را دنبال کنند و در فروشگاه‌های متنوع خرید کنند، انتخابی ایده‌آل است.
۸. موزه پرا
موزه پرا موزه‌ای خصوصی در محله تپهباشی استانبول است که در سال ۲۰۰۵ توسط «بنیاد سونا و اینان قِراج» با هدف برگزاری فعالیت‌های فرهنگی و هنری کیفی و گسترده تأسیس شد.
این موزه در ساختمانی فعالیت می‌کند که با حفظ نمای تاریخی «هتل بریستول» در تپهباشی و بر پایه پروژه مرمتِ معمار «سینان گنیم» در سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵، به موزه‌ای مدرن و مجهز تبدیل شده است.
موزه، مجموعه‌های «نقاشی شرق‌گرایانه»، «اوزان‌ها و مقیاس‌های آناتولی» و «کاشی‌ها و سرامیک‌های قوطاهیه» متعلق به بنیاد سونا و اینان قِراج و ارزش‌های نهفته در آنها را از طریق انتشارات، رویدادهای گفتاری، برنامه‌های آموزشی و پژوهش‌های علمی با عموم در میان می‌گذارد و در پیِ انتقالشان به نسل‌های آینده است.
موزه پرا مقصدی عالی برای دوستداران هنر است. این موزه که آثار هنرمندان ترک و بین‌المللی را به نمایش می‌گذارد، خود نیز در بنایی تاریخی قرار دارد و با نمایشگاه‌ها و رویدادهایش تجربه‌ای پربار در عرصه فرهنگ و هنر پیش روی بازدیدکنندگان می‌گذارد.
منبع: ویکی‌پدیا
