وقتی «آنا» در سال ۲۰۱۵ برای اولین سفرش به سین‌کیانگ برنامه‌ریزی می‌کرد، دوستانش شگفت‌زده شده بودند.
او می‌گوید: «آن‌ها نمی‌فهمیدند چرا می‌خواهم به جایی سفر کنم که در آن زمان یکی از خطرناک‌ترین مناطق چین به شمار می‌رفت.»
این شهروند ۳۵ ساله چینی که نخواست نام واقعی‌اش فاش شود، تعریف می‌کند که یکی از دوستانش سفر را لغو کرد و در وی‌چت دیگر جوابش را نداد.
«او گفت والدینش او را از نزدیک شدن به سین‌کیانگ منع کرده‌اند و دیگر نمی‌خواهد در این باره صحبت کند.»
با این حال، آنا به سفر رفت و در ماه ژوئن امسال نیز دوباره به آنجا بازگشت. اما به گفته او، همه‌چیز تغییر کرده بود.
«سین‌کیانگ همان‌قدر که به یاد داشتم زیبا بود، اما حالا گردشگران بسیار زیادی در آنجا حضور دارند، به‌ویژه در جاذبه‌های اصلی.»
«بالاخره بعد از هفت سال با مادرم صحبت کردم»
چهره‌هایی از اردوگاه‌های بازداشت اویغورها در چین
سال‌ها بود که سین‌کیانگ تحت حاکمیت پکن، منطقه‌ای ناآرام بود. خشونت‌های گاه‌به‌گاه، بسیاری از گردشگران داخلی چین را از سفر به آنجا بازمی‌داشت. سپس این منطقه به دلیل برخی از بدترین اتهامات علیه استبداد چینی، از جمله بازداشت بیش از یک میلیون مسلمان اویغور در اردوگاه‌های به اصطلاح «بازآموزی» و همچنین اتهام جنایت علیه بشریت از سوی سازمان ملل، بدنام شد.
چین این اتهامات را رد می‌کند، اما این منطقه تا حد زیادی به روی رسانه‌ها و ناظران بین‌المللی بسته است و اویغورهای در تبعید همچنان داستان‌هایی از بستگان وحشت‌زده یا ناپدیدشده خود روایت می‌کنند.
با این حال، در سال‌های اخیر سین‌کیانگ به یک مقصد گردشگری محبوب تبدیل شده است – هم در داخل چین و هم به‌طور فزاینده‌ای در خارج از کشور. پکن میلیاردها دلار برای توسعه زیرساخت‌ها، کمک به تولید سریال‌های تلویزیونی با پس‌زمینه مناظر منحصربه‌فرد آن و استقبال گاه‌به‌گاه از رسانه‌های خارجی در تورهای کاملاً برنامه‌ریزی‌شده، سرمایه‌گذاری کرده است.
دولت چین در حال بازآفرینی این منطقه بحث‌برانگیز به‌عنوان یک بهشت گردشگری است و نه‌تنها بر زیبایی‌های آن، بلکه بر همان تجربیات «قومی» محلی تأکید می‌کند که گروه‌های حقوق بشری می‌گویند در تلاش برای حذف آن‌هاست.
سین‌کیانگ که در شمال غربی چین گسترده شده، با هشت کشور هم‌مرز است. این منطقه در مسیر جاده ابریشم قرار دارد که قرن‌ها تجارت بین شرق و غرب را رونق بخشیده بود و برخی از شهرهای آن سرشار از تاریخ هستند. سین‌کیانگ همچنین میزبان کوه‌های صعب‌العبور و دورافتاده، دره‌های باشکوه، چمنزارهای سرسبز و دریاچه‌های بکر است.
«سان شِنگیائو»، یک شهروند سنگاپوری که در ماه مه ۲۰۲۴ از این منطقه بازدید کرد، می‌گوید: «مناظر آنجا کیلومترها فراتر از انتظارات من بود.» او سین‌کیانگ را ترکیبی از «نیوزلند، سوئیس و مغولستان در یک مکان» توصیف می‌کند.
برخلاف بیشتر مناطق چین که اکثریت جمعیت آن را قوم «هان» تشکیل می‌دهند، سین‌کیانگ عمدتاً محل زندگی مسلمانان ترک‌زبان است و اویغورها بزرگ‌ترین گروه قومی آن هستند. تنش‌ها در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ با ادعای به حاشیه رانده شدن اویغورها توسط چینی‌های هان، افزایش یافت که به احساسات جدایی‌طلبانه و حملات مرگبار دامن زد و سرکوب پکن را تشدید کرد.
اما در دوران «شی جین پینگ» بود که حزب کمونیست چین کنترل خود را بیش از هر زمان دیگری سخت‌تر کرد و اتهاماتی مبنی بر همسان‌سازی اجباری اویغورها با فرهنگ چینی هان مطرح شد. او در بازدید خود در ماه سپتامبر، توسعه «شگفت‌انگیز» منطقه را ستود و خواستار «چینی‌سازی دین» شد؛ یعنی دگرگونی باورها برای انعکاس فرهنگ و جامعه چین.
در همین حال، سرمایه‌گذاری عظیمی به این منطقه سرازیر شده است. طبق گزارش گروه حقوق بشری «پروژه حقوق بشر اویغور»، حدود ۲۰۰ هتل بین‌المللی، از جمله نام‌های برجسته‌ای مانند هیلتون و ماریوت، یا در حال فعالیت هستند یا قصد افتتاح در سین‌کیانگ را دارند.
بر اساس آمار مقامات چینی، در سال ۲۰۲۴، این منطقه میزبان حدود ۳۰۰ میلیون بازدیدکننده بود که بیش از دو برابر آمار سال ۲۰۱۸ است. درآمد گردشگری سین‌کیانگ در این دوره حدود ۴۰ درصد رشد کرد و به ۳۶۰ میلیارد یوان (۵۱ میلیارد دلار) رسید. در نیمه اول امسال نیز حدود ۱۳۰ میلیون گردشگر از این منطقه بازدید کردند که حدود ۱۴۳ میلیارد یوان درآمدزایی داشته است.
اگرچه گردشگری خارجی رو به رشد بوده، اما اکثریت قاطع بازدیدکنندگان را گردشگران داخلی تشکیل می‌دهند.
پکن اکنون هدفی بلندپروازانه دارد: بیش از ۴۰۰ میلیون بازدیدکننده در سال و درآمد گردشگری یک تریلیون یوان تا سال ۲۰۳۰.
برخی افراد هنوز از سفر به آنجا می‌ترسند. آقای سان می‌گوید مدتی طول کشید تا دوستانی را برای سفر در ماه مه ۲۰۲۴ جمع کند، زیرا بسیاری از آن‌ها سین‌کیانگ را ناامن می‌دانستند. این جوان ۲۳ ساله خود نیز کمی دچار دلهره شده بود، اما با ادامه سفر، این نگرانی‌ها از بین رفت.
آن‌ها سفر خود را از خیابان‌های شلوغ اورومچی، مرکز این منطقه، آغاز کردند. سپس هشت روز را با یک راننده چینی در جاده‌ها گذراندند و از میان کوه‌ها و دشت‌های سرسبز عبور کردند که آقای سان را شگفت‌زده کرد.
معمولاً رانندگان و راهنمایان تور در سین‌کیانگ از قوم هان چین هستند که اکنون حدود ۴۰ درصد از جمعیت منطقه را تشکیل می‌دهند. گروه آقای سان تعامل گسترده‌ای با اویغورهای محلی نداشتند، اما به گفته او، معدود افرادی که توانستند با آن‌ها صحبت کنند «بسیار مهمان‌نواز» بودند.
از زمانی که آقای سان بازگشته، به نوعی مدافع سین‌کیانگ تبدیل شده است؛ منطقه‌ای که به گفته او به اشتباه «خطرناک و پرتنش» شناخته شده است. او می‌گوید: «اگر بتوانم حتی یک نفر را ترغیب کنم که درباره [سین‌کیانگ] بیشتر بداند، توانسته‌ام اندکی از این انگاره منفی بکاهم.»
از نظر او، مناظر خیره‌کننده‌ای که به‌عنوان یک گردشگر از آن لذت برده، با اتهامات نگران‌کننده‌ای که سین‌کیانگ را در سرخط خبرهای جهان قرار داده، فاصله زیادی دارد. تنها چیزی که او دید، شواهدی از نظارت شدید بر سین‌کیانگ بود؛ ایست‌های بازرسی پلیس و دوربین‌های امنیتی در همه جا دیده می‌شد و خارجی‌ها ملزم به اقامت در هتل‌های مشخصی بودند.
اما آقای سان از این موضوع ناراحت نبود: «حضور پلیس سنگین است، اما این به آن معنا نیست که مشکل بزرگی وجود دارد.»
با این حال، همه گردشگران متقاعد نشده‌اند که آنچه می‌بینند، سین‌کیانگ «واقعی» است.
«تِنمولی سیلوادوری»، یک شهروند سنگاپوری که در ماه مه به همراه دوستانش برای ۱۰ روز از این منطقه بازدید کرد، می‌گوید: «من بسیار در مورد فرهنگ اویغور کنجکاو بودم و می‌خواستم ببینم شرایط آنجا چقدر ممکن است متفاوت باشد. اما کاملاً ناامید شدیم.»
او و دوستانش حجاب داشتند و می‌گوید فروشندگان اویغور به آن‌ها نزدیک شده و گفته بودند که «حسرت می‌خورند که ما می‌توانیم آزادانه حجاب خود را بپوشیم… اما فرصت نشد که گفت‌وگوهای عمیق‌تری داشته باشیم.» او اضافه می‌کند که آن‌ها اجازه بازدید از بیشتر مساجد محلی را نیز نداشتند.
با این وجود، جذابیت این منطقه برای بازدیدکنندگان خارجی همچنان قوی است. خودِ چین یک مقصد بسیار محبوب است و سین‌کیانگ به‌عنوان گزینه‌ای «دست‌نخورده» و کمتر تجاری‌شده مطرح شده است.
روزنامه دولتی چین، گلوبال تایمز، در ماه مه نوشت که تعداد فزاینده‌ای از خارجی‌ها «با ذهنی باز و تمایلی صادقانه برای دیدن و ارزیابی حقیقت برای خودشان، به سین‌کیانگ سفر می‌کنند.»
حزب کمونیست همچنین به‌سرعت به ترویج محتوای تولید شده توسط اینفلوئنسرهای خارجی درباره سین‌کیانگ که با روایت دولتی همسو باشد، پرداخته است. از جمله آن‌ها «کن اِبراد»، وبلاگ‌نویس آلمانی است که در یکی از ویدئوهایش گفت: «تعداد مساجدی که [در سین‌کیانگ] دیدم بیشتر از آمریکا یا هر کشور اروپایی دیگری بود.»
اما دیگران دیدگاه متفاوتی دارند. «جاش سامرز»، نویسنده‌ای که در دهه ۲۰۱۰ در سین‌کیانگ زندگی می‌کرد، به بی‌بی‌سی می‌گوید که شهر قدیمی کاشغر «به‌طور کامل تخریب، بازطراحی و به شیوه‌ای بازسازی شد که به هیچ وجه بازتاب‌دهنده فرهنگ اویغور نیست.»
بر اساس گزارش دیده‌بان حقوق بشر در سال ۲۰۲۴، نام صدها روستا در سین‌کیانگ که به مذهب، تاریخ یا فرهنگ اویغورها مرتبط بود، بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۳ تغییر یافته است. این گروه همچنین مقامات را به بستن، تخریب و تغییر کاربری مساجد در سین‌کیانگ و سراسر چین برای محدود کردن اجرای مناسک اسلامی متهم کرده است.
نقض شدید حقوق بشر توسط سازمان‌های بین‌المللی دیگر، از جمله سازمان ملل، نیز مستند شده است. گزارش‌های بی‌بی‌سی در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ شواهدی را در تأیید وجود اردوگاه‌های بازداشت و اتهامات سوءاستفاده جنسی و عقیم‌سازی اجباری یافت.
با این حال، پکن همه این موارد را انکار می‌کند. در داخل کشور، حزب کمونیست در حال بازسازی تصویر منطقه‌ای است که زمانی پرآشوب تلقی می‌شد تا گردشگران داخلی بیشتری را جذب کند. و به نظر می‌رسد این رویکرد موفق بوده است.
آنا برای بار دوم به همراه مادرش به آنجا سفر کرد؛ مادرش پس از تماشای یک سریال درام که در منطقه کوهستانی «آلتای» در شمال سین‌کیانگ فیلم‌برداری شده بود، مشتاق بازدید از آنجا شده بود. این سریال با عنوان «به سوی شگفتی» (To the Wonder) با بودجه دولتی ساخته و در رسانه‌های دولتی تبلیغ شد.
آلتای در اینترنت چین طرفداران زیادی دارد. در یکی از نظرات در شبکه اجتماعی «رِدنات» آمده است: «چه کسی فکرش را می‌کرد که در آلتای به باغ مخفی خدا قدم بگذارم؟ در دریاچه کاناس، بالاخره فهمیدم در بهشت بودن یعنی چه. اینجا جایی است که افسون کوه‌ها، رودها، دریاچه‌ها و دریاها در یک قاب با هم تنیده شده‌اند.»
در نظری دیگر آمده است: «سحرگاه از مهمان‌سرا به تماشای گاوهایی می‌نشینم که در مزارع می‌چرند. جنگل‌های توس طلایی در نور خورشید می‌درخشند و حتی هوا هم انگار در شیرینی پیچیده شده – چنین زیبایی دست‌نخورده‌ای، همان آلتایی است که همیشه آرزویش را داشتم.»
آژانس‌های مسافرتی این منطقه را «شگفت‌انگیز» و «اسرارآمیز» توصیف می‌کنند. یکی از این آژانس‌ها به نام «لنز سرگردان» (The Wandering Lens) می‌گوید: سین‌کیانگ «ترکیبی جادویی از طبیعت و فرهنگ را ارائه می‌دهد که در هیچ جای دیگر چین تجربه نخواهید کرد». قیمت این تورها متفاوت است. یک سفر ۱۰ روزه، بدون احتساب پروازها، می‌تواند بین ۱۵۰۰ تا ۲۵۰۰ دلار برای شما هزینه داشته باشد.
یک برنامه سفر معمولی برای شمال سین‌کیانگ شامل پارک ملی کاناس، گشت‌وگذار در دریاچه‌های کوهستانی و ساحل محبوب پنج‌رنگ، و بازدید از یک روستای اویغور است که در آن می‌توانید سوار کالسکه شوید و زمانی را با یک خانواده اویغور بگذرانید.
در جنوب، ماجراجویی‌ها بیشتر می‌شود و سفرها اغلب شامل رانندگی در صحرا، گشت‌وگذار در دریاچه‌های مختلف و بازدید از کاشغر، شهری با قدمت ۲۰۰۰ ساله در مسیر جاده ابریشم، است.
بازدیدکنندگان برنامه‌های سفر خود را به‌صورت آنلاین به اشتراک می‌گذارند، همراه با نقشه‌های مسیر رنگی و عکس‌هایی از غذاهای لذیذ اویغوری مانند خوراک تند «مرغ بشقاب بزرگ»، کباب بره و شیر تخمیرشده مادیان. برخی حتی به «اجراهای چندساعته‌ای که شکوه جاده ابریشم را بازآفرینی می‌کنند» اشاره می‌کنند.
اگر سین‌کیانگ را در شبکه‌های اجتماعی چینی مانند «ردنات» و «ویبو» جست‌وجو کنید، همان‌طور که انتظار می‌رود، با پست‌هایی مواجه می‌شوید که از زیبایی‌ها و معماری نمادین آن تعریف می‌کنند. هیچ اشاره‌ای به اتهاماتی که با این جذابیت رؤیایی در تضاد است، وجود ندارد.
در این موقع از سال، رسانه‌های اجتماعی چین مملو از عکس‌های جنگل‌های صنوبر سین‌کیانگ است که در درخشش کهربایی پاییز غرق شده‌اند.
«ایراد کاشغری»، یک آمریکایی اویغورتبار که در سال ۱۹۹۸ این منطقه را ترک کرده، می‌گوید: حزب کمونیست «نسخه خودساخته‌ای از فرهنگ اویغور را با نمایش دادن مردم اویغور به‌عنوان جاذبه‌های توریستی به فروش می‌رساند.»
«آن‌ها به دنیا می‌گویند ما چیزی بیش از مردمی رنگارنگ و رقصان نیستیم که در شبکه‌های اجتماعی خوب به نظر می‌رسیم.»
خانم کاشغری، این فعال اویغور، که از آن سوی اقیانوس آرام شاهد افزایش محبوبیت زادگاهش است، از گردشگران می‌خواهد تا «مسائل جدی» در سین‌کیانگ را به رسمیت بشناسند.
او می‌گوید: «در جایگاهی نیستم که به مردم بگویم به آنجا سفر نکنند، اما آن‌ها باید بدانند آنچه در آنجا تجربه می‌کنند، نسخه‌ای بزک‌شده از [سین‌کیانگ] است.»
«در همین حال، افرادی مانند من به خاطر فعالیت‌هایمان هرگز نمی‌توانند به آنجا بازگردند. این کار بیش از حد خطرناک است… و با این حال، چرا من نمی‌توانم؟ اینجا سرزمین مادری من است.»
