وقتی «آنا» در سال ۲۰۱۵ برای اولین سفرش به سین‌کیانگ برنامه‌ریزی می‌کرد، دوستانش شگفت‌زده شده بودند.
«آنها نمی‌توانستند درک کنند چرا می‌خواهم به جایی سفر کنم که در آن زمان یکی از خطرناک‌ترین مناطق چین به شمار می‌رفت.»
این تبعه ۳۵ ساله چینی که نخواست نام واقعی‌اش فاش شود، می‌گوید یکی از دوستانش از سفر انصراف داد و در وی‌چت دیگر جوابش را نداد.
«او گفت والدینش او را از نزدیک شدن به سین‌کیانگ منع کرده بودند و نمی‌خواست دیگر در این باره صحبت کند.»
با این حال، آنا به سفر رفت و در ماه ژوئن امسال دوباره به آنجا بازگشت. اما به گفته او، همه چیز تغییر کرده بود.
«سین‌کیانگ همان‌قدر که به یاد داشتم زیبا بود، اما حالا گردشگران خیلی زیاد شده‌اند، به‌خصوص در جاذبه‌های اصلی.»
«بالاخره بعد از هفت سال با مادرم صحبت کردم»
چهره‌هایی از اردوگاه‌های بازداشت اویغورها در چین
سال‌ها بود که سین‌کیانگ تحت حاکمیت پکن شرایط ناآرامی داشت و گاهی خشونت‌هایی در آنجا شعله‌ور می‌شد که بسیاری از گردشگران داخلی چین را از سفر به این منطقه منصرف می‌کرد. سپس این منطقه به دلیل برخی از بدترین اتهامات مربوط به استبداد چین، از بازداشت بیش از یک میلیون مسلمان اویغور در «اردوگاه‌های بازآموزی» گرفته تا ادعاهای سازمان ملل مبنی بر جنایت علیه بشریت، بدنام شد.
چین این اتهامات را رد می‌کند، اما این منطقه تا حد زیادی به روی رسانه‌ها و ناظران بین‌المللی بسته است، در حالی که اویغورهای در تبعید همچنان داستان‌هایی از بستگان وحشت‌زده یا ناپدیدشده خود روایت می‌کنند.
با این حال، در سال‌های اخیر سین‌کیانگ به یک مقصد گردشگری تبدیل شده است؛ ابتدا در داخل چین و به تدریج در خارج از این کشور. پکن میلیاردها دلار برای توسعه زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری کرده، به تولید سریال‌های تلویزیونی با پس‌زمینه مناظر منحصربه‌فرد آن کمک کرده و گاهی نیز از رسانه‌های خارجی برای بازدیدهای کاملاً برنامه‌ریزی‌شده استقبال کرده است.
این کشور در حال بازتعریف این منطقه بحث‌برانگیز به عنوان یک بهشت توریستی است و نه تنها زیبایی‌های آن، بلکه همان تجربیات «قومی» محلی را تبلیغ می‌کند که گروه‌های حقوق بشری می‌گویند دولت در تلاش برای از بین بردن آن‌هاست.
سین‌کیانگ که در شمال غربی چین امتداد یافته، با هشت کشور مرز مشترک دارد. این منطقه که در مسیر جاده ابریشم قرار گرفته و قرن‌ها تجارت بین شرق و غرب را رونق بخشیده بود، شهرهایی سرشار از تاریخ دارد. همچنین این منطقه میزبان کوه‌های صعب‌العبور و دورافتاده، دره‌های باشکوه، چمنزارهای سرسبز و دریاچه‌های بکر است.
سان شِنگیائو، یک گردشگر سنگاپوری که در ماه مه ۲۰۲۴ از این منطقه بازدید کرد، می‌گوید: «مناظر کیلومترها فراتر از انتظارات من بود.» او سین‌کیانگ را «ترکیبی از نیوزیلند، سوئیس و مغولستان در یک مکان» توصیف می‌کند.
برخلاف بیشتر مناطق چین که اکثریت جمعیت آن را قوم «هان» تشکیل می‌دهند، سین‌کیانگ عمدتاً محل زندگی مسلمانان ترک‌زبان است که اویغورها بزرگ‌ترین گروه قومی آن هستند. در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰، با افزایش ادعاهای اویغورها مبنی بر به حاشیه رانده شدن توسط چینی‌های هان، تنش‌ها بالا گرفت و به احساسات جدایی‌طلبانه و حملات مرگبار دامن زد که سرکوب پکن را تشدید کرد.
اما در دوران شی جین‌پینگ بود که حزب کمونیست چین کنترل خود را بیش از هر زمان دیگری سخت‌تر کرد و این امر منجر به اتهاماتی مبنی بر همسان‌سازی اجباری اویغورها با فرهنگ چینی هان شد. او در بازدیدی در ماه سپتامبر، از توسعه «شگفت‌انگیز» منطقه تمجید کرد و خواستار «چینی‌سازی دین» شد؛ یعنی تغییر باورها برای بازتاب فرهنگ و جامعه چین.
در همین حال، سرمایه‌گذاری به این منطقه سرازیر شده است. بر اساس گزارش گروه حامی حقوق بشر «پروژه حقوق بشر اویغور»، حدود ۲۰۰ هتل بین‌المللی، از جمله نام‌های برجسته‌ای مانند هیلتون و ماریوت، یا در حال فعالیت هستند یا قصد دارند در سین‌کیانگ شعبه باز کنند.
به گفته مقامات چینی، در سال ۲۰۲۴، این منطقه میزبان حدود ۳۰۰ میلیون بازدیدکننده بود که بیش از دو برابر تعداد گردشگران در سال ۲۰۱۸ است. درآمد گردشگری سین‌کیانگ در این دوره حدود ۴۰ درصد رشد کرد و به ۳۶۰ میلیارد یوان (۵۱ میلیارد دلار) رسید. در نیمه اول امسال، حدود ۱۳۰ میلیون گردشگر از این منطقه بازدید کردند که حدود ۱۴۳ میلیارد یوان درآمدزایی داشت.
در حالی که گردشگری خارجی در حال رشد بوده، اکثریت قاطع بازدیدکنندگان را گردشگران داخلی تشکیل می‌دهند.
اکنون پکن هدف بلندپروازانه‌ای دارد: جذب بیش از ۴۰۰ میلیون بازدیدکننده در سال و رسیدن به درآمد گردشگری ۱ تریلیون یوان تا سال ۲۰۳۰.
برخی هنوز از رفتن به آنجا می‌ترسند. آقای سان می‌گوید مدتی طول کشید تا بتواند دوستانی برای سفر در ماه مه ۲۰۲۴ پیدا کند، زیرا بسیاری از آنها سین‌کیانگ را ناامن می‌دانستند. این جوان ۲۳ ساله خودش هم کمی مضطرب بود، اما با ادامه سفر، نگرانی‌هایش از بین رفت.
آنها سفر خود را از خیابان‌های شلوغ اورومچی، مرکز این منطقه، آغاز کردند. سپس هشت روز را با یک راننده چینی در جاده‌ها گذراندند و از میان کوه‌ها و استپ‌های سرسبز عبور کردند که آقای سان را شگفت‌زده کرد.
اینکه رانندگان و راهنمایان تور در سین‌کیانگ از قوم هان باشند، امری رایج است. چینی‌های هان اکنون حدود ۴۰ درصد از جمعیت منطقه را تشکیل می‌دهند. گروه آقای سان تعامل گسترده‌ای با اویغورهای محلی نداشتند، اما به گفته او، معدود افرادی که توانستند با آنها صحبت کنند «بسیار مهمان‌نواز» بودند.
از زمانی که آقای سان بازگشته، تا حدودی به یکی از مدافعان سین‌کیانگ تبدیل شده است؛ منطقه‌ای که به گفته او به اشتباه «خطرناک و پرتنش» تصور می‌شود. «اگر بتوانم حتی یک نفر را ترغیب کنم که درباره [سین‌کیانگ] بیشتر بیاموزد، کمک کرده‌ام تا این انگاره منفی کمی کاهش یابد.»
برای او، مناظر خیره‌کننده‌ای که به عنوان یک گردشگر از آن لذت برد، با اتهامات نگران‌کننده‌ای که سین‌کیانگ را در سرخط خبرهای جهان قرار داد، بسیار فاصله دارد. تمام چیزی که او دید، شواهدی از نظارت شدید بر سین‌کیانگ بود؛ ایست‌های بازرسی پلیس و دوربین‌های امنیتی در همه جا دیده می‌شدند و خارجی‌ها ملزم به اقامت در هتل‌های مشخصی بودند.
اما این موضوع آقای سان را نگران نکرد: «حضور پلیس سنگین است، اما این به آن معنا نیست که مشکل بزرگی وجود دارد.»
همه گردشگران متقاعد نشده‌اند که آنچه می‌بینند، سین‌کیانگ «واقعی» است.
تنمولی سیلوادوری، یک گردشگر سنگاپوری که در ماه مه با دوستانش برای ۱۰ روز به این منطقه سفر کرد، می‌گوید: «من خیلی درباره فرهنگ اویغور کنجکاو بودم و می‌خواستم ببینم شرایط آنجا چقدر ممکن است متفاوت باشد. اما کاملاً ناامید شدیم.»
او و دوستانش حجاب داشتند و به گفته او، فروشندگان اویغور به آنها نزدیک شده و گفته بودند «حسرت می‌خورند که ما می‌توانیم آزادانه حجابمان را بپوشیم… اما فرصت نشد که گفت‌وگوهای عمیقی داشته باشیم.» او اضافه می‌کند که به آنها اجازه بازدید از بیشتر مساجد محلی نیز داده نشد.
با این حال، جذابیت برای بازدیدکنندگان خارجی همچنان قوی است. خود چین یک مقصد بسیار محبوب است و سین‌کیانگ به عنوان گزینه‌ای «دست‌نخورده» و کمتر تجاری‌شده مطرح شده است.
روزنامه دولتی چین، گلوبال تایمز، در ماه مه نوشت که تعداد فزاینده‌ای از خارجی‌ها «با ذهنی باز و تمایل واقعی برای دیدن و ارزیابی حقیقت برای خودشان، به سین‌کیانگ نزدیک می‌شوند.»
حزب کمونیست همچنین به‌سرعت محتوای تولید شده توسط اینفلوئنسرهای خارجی درباره سین‌کیانگ را که با روایت دولت همسو است، ترویج می‌کند. از جمله آنها، وبلاگ‌نویس آلمانی، «کِن ابراد»، است که در یکی از ویدئوهایش گفت: «تعداد مساجدی که [در سین‌کیانگ] دیدم، بیشتر از آمریکا یا هر کشور دیگری در اروپا بود.»
اما دیگران دیدگاه متفاوتی دارند. جاش سامرز، نویسنده‌ای که در دهه ۲۰۱۰ در سین‌کیانگ زندگی می‌کرد، به بی‌بی‌سی می‌گوید که شهر قدیمی کاشغر «کاملاً تخریب، بازطراحی و به گونه‌ای بازسازی شد که به هیچ وجه بازتاب‌دهنده فرهنگ اویغور نیست.»
طبق گزارش دیده‌بان حقوق بشر در سال ۲۰۲۴، نام صدها روستا در سین‌کیانگ که به مذهب، تاریخ یا فرهنگ اویغورها مرتبط بود، بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۳ تغییر یافته است. این گروه همچنین مقامات را متهم کرده که برای محدود کردن اجرای اسلام، مساجد را در سین‌کیانگ و سراسر چین تعطیل، تخریب و تغییر کاربری داده‌اند.
نقض جدی حقوق بشر توسط سازمان‌های بین‌المللی دیگر، از جمله سازمان ملل، نیز مستند شده است. گزارش‌های بی‌بی‌سی در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ شواهدی در تأیید وجود اردوگاه‌های بازداشت و اتهامات آزار جنسی و عقیم‌سازی اجباری یافت.
با این حال، پکن همه این موارد را رد می‌کند. در داخل کشور، حزب در حال بازسازی تصویر منطقه‌ای است که زمانی پرآشوب تلقی می‌شد تا گردشگران داخلی بیشتری را جذب کند. و به نظر می‌رسد این تلاش‌ها مؤثر بوده است.
وقتی آنا برای دومین بار به آنجا رفت، همراه مادرش بود که پس از تماشای یک سریال درام که در منطقه کوهستانی آلتای در شمال سین‌کیانگ فیلم‌برداری شده بود، مشتاق بازدید از آنجا شده بود. این سریال با عنوان «به سوی شگفتی» (To the Wonder) با بودجه دولتی ساخته و در رسانه‌های دولتی تبلیغ شد.
آلتای در اینترنت چین طرفداران زیادی دارد. در یکی از نظرات در شبکه اجتماعی «رد نوت» (RedNote) آمده است: «چه کسی فکر می‌کرد که در آلتای به باغ مخفی خدا قدم بگذارم؟ در دریاچه کاناس، بالاخره فهمیدم در بهشت بودن یعنی چه. اینجا جایی است که افسون کوه‌ها، رودها، دریاچه‌ها و دریاها در یک قاب بافته شده است.»
در نظر دیگری آمده است: «هنگام سحر، از مهمان‌خانه تماشا می‌کنم که گاوها در مزارع می‌چرند. جنگل‌های توس طلایی در نور خورشید می‌درخشند و حتی هوا هم انگار در شیرینی پیچیده شده است. چنین زیبایی دست‌نخورده‌ای، همان آلتایی است که همیشه آرزویش را داشتم.»
آژانس‌های مسافرتی این منطقه را «شگفت‌انگیز» و «اسرارآمیز» توصیف می‌کنند. یکی از این آژانس‌ها به نام «لنز سرگردان» (The Wandering Lens) می‌گوید: «این منطقه ترکیبی جادویی از طبیعت و فرهنگ را ارائه می‌دهد که در هیچ جای دیگر چین تجربه نخواهید کرد.» قیمت این تورها متفاوت است. یک سفر ۱۰ روزه می‌تواند بین ۱۵۰۰ تا ۲۵۰۰ دلار (۱۱۰۰ تا ۱۹۰۰ پوند)، بدون احتساب هزینه پرواز، برای شما هزینه داشته باشد.
یک برنامه سفر معمولی برای شمال سین‌کیانگ شامل پارک ملی کاناس، با گشت‌وگذار در دریاچه‌های کوهستانی و ساحل محبوب پنج‌رنگ، و بازدید از یک روستای اویغور است که در آنجا می‌توانید سوار کالسکه شوید و با یک خانواده اویغور وقت بگذرانید.
در جنوب، سفرها ماجراجویانه‌تر می‌شوند و اغلب شامل رانندگی در صحرا، گشت‌وگذار در دریاچه‌های مختلف و بازدید از کاشغر، شهری با قدمت ۲۰۰۰ ساله در مسیر جاده ابریشم، است.
بازدیدکنندگان برنامه‌های سفر خود را به صورت آنلاین، همراه با نقشه‌های مسیر رنگی و عکس‌هایی از غذاهای لذیذ اویغور مانند خورشت تند «مرغ بشقاب بزرگ»، کباب بره و شیر تخمیر شده مادیان به اشتراک می‌گذارند. برخی حتی به «اجراهای چند ساعته که شکوه جاده ابریشم را بازآفرینی می‌کنند» اشاره می‌کنند.
اگر سین‌کیانگ را در پلتفرم‌های اجتماعی رد نوت و وِیبو جستجو کنید، همان‌طور که انتظار می‌رود، با پست‌هایی مواجه می‌شوید که از زیبایی و معماری نمادین آن تعریف می‌کنند. هیچ اشاره‌ای به اتهاماتی که با این تصویر ایده‌آل در تضاد است، وجود ندارد.
در این موقع از سال، رسانه‌های اجتماعی چین پر از عکس‌های جنگل‌های صنوبر سین‌کیانگ است که در درخشش کهربایی پاییز غرق شده‌اند.
اراده کشگری، یک اویغور-آمریکایی که در سال ۱۹۹۸ این منطقه را ترک کرد، می‌گوید حزب کمونیست «با معرفی مردم اویغور به عنوان جاذبه‌های توریستی، نسخه خود از فرهنگ اویغور را می‌فروشد.»
«آنها به دنیا می‌گویند که ما چیزی بیش از مردمی در حال رقص با لباس‌های رنگارنگ نیستیم که در شبکه‌های اجتماعی خوب به نظر می‌رسیم.»
خانم کشگری، فعال اویغور، که از آن سوی اقیانوس آرام شاهد افزایش محبوبیت زادگاهش است، از گردشگران می‌خواهد که «مسائل جدی» در سین‌کیانگ را به رسمیت بشناسند.
او می‌گوید: «این وظیفه من نیست که به مردم بگویم به آنجا نروند، اما آنها باید بفهمند که آنچه در آنجا تجربه می‌کنند، نسخه‌ای بزک‌شده از [سین‌کیانگ] است.»
«در همین حال، افرادی مثل من به دلیل فعالیت‌هایمان هرگز نمی‌توانند به آنجا بازگردند. این کار بسیار خطرناک است… با این حال، چرا من نمی‌توانم؟ اینجا سرزمین مادری من است.»
